Wil je goed voorbereid op vakantie, dan struin je vooraf het internet af en duik je in de boeken. Bij een vakantie in Oost-Duitsland wordt dat een supertoffe ervaring. Er zijn vele goede films, boeken en series over de DDR gemaakt. Dat wordt bingewatchen en lezen.
Zelf vind ik het altijd belangrijk om een land te leren kennen. Daarvoor is het goed om in de geschiedenis te duiken. Voor mij heeft Oost-Duitsland een heel interessante geschiedenis en vooral ook een heel recente. Zo lang de DDR bestond, was het communistisch. Wat een arbeidersparadijs moest zijn, was vooral een leven met geheime politie, verraders en angst.
Films over de DDR
Lang was het vrij stil met films rond de DDR. Maar in de afgelopen jaren zijn er enkele zeer goede verschenen. De drie beste zijn in mijn ogen Das Leben der Anderen, Good Bye Lenin en Das Schweigende Klassenzimmer.
Das Leben der Anderen
Dat bizarre leven van verraad en geheime politie, daar draait het om in de film Das Leben der Anderen. Een Stasi-agent krijgt de opdracht om een toneelschrijver en zijn vriendin in de gaten te houden. Na het plaatsen van afluisterapparatuur zit hij elke dag te luisteren, te wachten tot de toneelschrijver in de fout gaat. Maar past dit in zijn beeld van de communistische heilstaat?
Das Leben der Anderen geeft een bizar en tegelijkertijd fascinerend beeld van het leven in de DDR. Een leven dat wij hier ons niet kunnen voorstellen. De film is wereldwijd geroemd en wordt gezien als een van de beste films ooit gemaakt. Das Leben der Anderen is te bekijken via Pathé Thuis. Heb je geen toegang hiertoe? Bestel voordelig de DVD.
De film is deels opgenomen in de voormalige Stasi gevangenis Hohenschönhausen in Berlijn. Tegenwoordig is dit een museum dat je kunt bezoeken. Wij kregen een rondleiding door een oud-gevangene.
Good Bye, Lenin
De DDR staat in 1989 op omvallen, als de moeder van Alexander een hartaanval krijgt. Als ze na maanden uit coma ontwaakt, mag ze van de artsen zich niet druk maken. Een schok zou haar te veel kunnen worden. Haar zoon wil daarom ook niet vertellen dat de DDR is gevallen.
Good Bye, Lenin is een tragisch komische film. Op allerlei manieren probeert Alex te voorkomen dat zijn moeder doorkrijgt dat de DDR niet meer bestaat, terwijl de wereld om hun heen met een razend tempo verandert. Een briljante film! Hij is te zien via Pathé Thuis of op DVD.
Das Schweigende Klassenzimmer
Het is 1956. De Hongaarse opstand wordt neergeslagen en klas Oost-Duitse leerlingen hoort dat op de radio. Ze besluiten hiertegen een minuut stilte te houden in hun klas. Iets wat in Nederland geen probleem zou zijn. Maar in de DDR is dit onmogelijk. De leerlingen maken zich hiermee tot staatsvijand. De gevolgen voor de klas zijn groot.
Das Schweigende Klassenzimmer werd slechts in enkele kleine bioscopen in Nederland vertoond. Zonde, want deze film verdient meer. Kijk hem via Pathé Thuis of bestel voordelig de DVD.
Bestel nu: Das Schweigende Klassenzimmer
Das Wunder von Berlin
Das Wunder von Berlin speelt in de nadagen van de DDR. Jongeren duiken het alternatieve circuit in en worden punker, volwassenen beginnen te twijfelen en eisen meer vrijheid, terwijl partijleden nog trouw geloven in de socialistische heilstaat.
Welkom in het leven van de familie Kaiser. Vader is een belangrijke officier bij de Stasi, moeder is klaar met de DDR, opa denkt met plezier terug aan de nazi-tijd en zoon Marco doet alles wat de partij verboden heeft. Om Marco toch op het ‘goede’ pad te krijgen, stuurt zijn vader hem het leger in.
De familie Kaiser is de DDR samenleving in het klein eind jaren 80. Alles komt hier samen. Tot de Muur valt. Een intrigerende film, waarna je wilt blijven kijken.
Bekijk Das Wunder von Berlin hier gratis:
Bridge of spies
Bridge of Spies is geen film over de DDR, maar speelt zich er wel voor een groot deel in af. De film gaat over de beroemde Glienicke brug, de plek waar de Oost en West tijdens de Koude Oorlog spionnen uitruilden.
In Amerika wordt Sovjet-spion Rudolf Abel opgepakt. Advocaat James B Donovan, krijgt zeer tegen zijn zin in, de opdracht om hem te verdedigen. Maar de zaak neemt een wending wanneer een Amerikaanse piloot neerstort in de Sovjet Unie en in Berlijn een Amerikaanse student wordt opgepakt.
Donovan krijgt de opdracht om de piloot en student terug te krijgen naar Amerika. Daarvoor moet hij naar Oost-Berlijn. Hier ontspint zich een fascinerend actieverhaal. Dat is regisseur Steven Spielberg wel toevertrouwd.
Bridge of Spies komt uit 2015 en werd genomineerd voor verschillende Oscars, waaronder Beste Film. Uiteindelijk word er een Oscar gewonnen, voor beste mannelijke bijrol. De film is te zien op Pathé Thuis en is te koop bij Bol.com.
TV-series over de DDR
Net als films zijn er de afgelopen jaren ook enkele zeer goede tv-series over de DDR verschenen.
The same sky
Het is de jaren zeventig. De jonge knappe Oost-Duitser Lars Weber wordt opgeleid tot spion voor de Stasi, als hij de opdracht krijgt om in West-Berlijn te gaan spioneren. Vol motivatie begint hij aan zijn opdracht in het decadente Westen. Maar voor een jongeman die het DDR-leven gewend is, valt dat niet mee.
Het mooie aan de serie is dat het breder is dan de spionagepraktijken van Weber. Op verschillende vlakken wordt een realistisch beeld gegeven van Oost-Duitsland. Buren die elkaar bespioneren, jonge sporters die doping krijgen toegediend homoseksuelen die elkaar verstopt ontmoeten en jonge mensen die willen vluchten. Het is beklemmend, tragisch en toch ook mooi.
The same sky is al eens uitgezonden door de NPO en is terug te zien voor geabonneerden op NPO Plus. De eerste maand is gratis.
Weissensee
Wat als je vader een hoge pief is bij Stasi en als zoon word je verliefd op een meisje uit een dissidentenfamilie? Dat is in het kort het verhaal van de DDR-serie Weissensee. De tv-serie laat zien hoe groot de hypocrisie in Oost-Duitsland was. Is het een romantische serie? Ja, dat is de basis. Maar veel meer laat het de rauwe realiteit zien.
Weissensee start in 1980. In vier seizoenen zie je hoe de DDR verandert en uiteindelijk opgaat in een Duitsland. De makers hebben de sfeer van die jaren op fantastische wijze vastgelegd. Je wordt meegesleurd in de verhaallijn, ik kon de serie niet uitzetten.
Weissensee is te zien op NetFlix of bestel hem op dvd.
Kleo
Absurd, gewelddadig, historisch en hartstikke grappig. Deze bijzondere combinatie komt samen in de serie Kleo, over de voormalig DDR-spionne Kleo. Een ogenschijnlijk lief meisje, maar in haar huist een echte killer die compleet verrückt is. Of in ouderwets Nederlands: ze is gewoon knettergek en moord als een malle!
In de laatste jaren van de DDR krijgt Kleo de opdracht om een vijand te elimineren in West-Berlijn. Het is geen enkel probleem voor dit meisje, dat in haar jeugd de opleiding tot killer heeft gehad in de DDR. Maar wanneer zij van haar missie terugkeert, draait ze regelrecht een Oost-Duitse cel in? Waarom? Het is een groot raadsel.
Met de val van de Muur komt Kleo weer vrij. Deze volledig doorgedraaide ex-spionne heeft maar een doel. Ze wil weten wie ervoor heeft gezorgd dat zij in het gevang is terechtgekomen. Haar moordtocht leidt haar langs talloze belangrijke en minder belangrijke DDR-figuren, die na de Wende een nieuw leven hebben opgebouwd.
En Kleo? Deze briljante psychopaat lacht, die charmeert en die moord zich een eind in de ronde. Tot ze uiteindelijk haar grote rivaal treft…
Deze serie is ronduit bizar en lijkt in niets op klassieke spionnenfilms of series over de DDR. Het is een komedie met een serieus randje. Een serie waarbij ik na de 8e en laatste aflevering spijt heb dat ik het in zo’n moordend tempo heb gekeken. Een verhaal a la Kill Bill, waarbij Kleo de rol van Uma Thurman speelt. Maar dan als knettergekke psychopaat. Kleo is briljant!
De serie 8-delige serie Kleo is te zien op Netflix.
Deutschland 83
Wereldwijd een grote hit, maar in Duitsland enorm geflopt. Toch mag Deutschland 83 absoluut niet ontbreken in deze lijst. De serie zet een fantastisch beeld neer van de jaren tachtig in het gespleten Berlijn. De 24-jarige Martin Rauch wordt door de Stasi naar West-Berlijn gestuurd om te infiltreren bij een hoge West-Duitse ambtenaar. En hoe zorg je ervoor dat zo’n jonge vent niet valt voor de charmes van het Westen? Dan beloof je zijn moeder sneller aan een nieuwe nier te helpen.
Deutschland 83 is te zien via Amazon Prime, maar ook op DVD. Kun je er geen genoeg van krijgen (dat snappen wij 😊), inmiddels is er een tweede deel: Deutschland 86.
Boeken over de DDR
Lees je liever voorafgaand of tijdens je vakantie over het leven in het voormalige Oost-Duitsland? Wij hebben ook drie geweldige boeken over de DDR geselecteerd die een goed beeld geven.
Het Dossier – Anya Niewierra
Wat een geweldige verrassing: Het Dossier. Anya Niewierra neemt je mee van het Limburg van nu naar de DDR van de jaren ’80. Josta Wolf is een Duitse en leeft een niet zo sprankelend leven. Haar man, die jaren ouder was, is overleden. Ze verhuist naar de Limburgse heuvels, die haar doen denken aan de DDR, waar ze geboren is. Contact met anderen heeft ze nauwelijks. Op een ochtend wordt ze wakker in haar eigen bed en ontdekt ze dat ze geopereerd is. Ze mist dagen van haar leven, dagen dat ze in coma was.
Wat volgt is een fascinerend verhaal, waarin een aanslag op haar leven wordt gepleegd. Maar waarom? Ze duikt in haar eigen verleden, dat haar terugbrengt naar de DDR en haar jeugd daar. Een verhaal over de Stasi, kunstvervalsers, gevangenissen en over overleven. Een verhaal over de Wende en familiebanden. Een verhaal waarin ze jacht maakt op spoken uit haar verleden.
Het Dossier is een geweldig boek als je van spanning houdt. Anya Niewierra laat de DDR herleven en creëert een bizarre grijze criminele wereld zoals we die kennen in voormalig Sovjet-staten, waar onder- en bovenwereld met elkaar vervlechten. Ze laat je kennis maken met een DDR-geschiedenis die nauwelijks bekend is. Niewierra schrijft een ronduit geweldig boek!
Niet alleen ik ben superlovend over dit boek, ook de bezoekers van Hebban. In 2017 eindigt het boek hier als derde op de Shortlist Hebban Thriller Award. Ontdek zelf waarom en ga dit boek lezen!
De stormroos – Corina Bomann
Annabel, net gescheiden, begint samen met haar dochter een nieuw leven op het Duitse eiland Rügen. Daar ziet ze een oude boot liggen, De stormroos, die te koop staat. Op slag is ze verliefd. Samen met een vrij mysterieuze man koopt ze de kotter, om er samen een drijvend cultureel café van te maken.
Een verborgen brief van een DDR-vluchteling zorgt ervoor dat Annabel gaat wroeten in het verleden. Niet alleen in het verleden van de kotter en de briefschrijfster, ook in haar eigen verleden en in het verleden van de mede-eigenaar van De stormroos.
Zijzelf blijkt een DDR-kind te zijn, waarvan de moeder is verdwenen, die is geadopteerd door partijgetrouw stel. En die mysterieuze Christian, waarmee ze samen het schip heeft gekocht, blijkt ook een heftig DDR-verleden bij zich te dragen.
Corina Bomann is een goede schrijfster. Ze sleurt je mee in het verhaal, houdt je vast en weet te intrigeren. Verschillende verhaallijnen raken langzaamaan vervlochten. Een goed boek, maar ik vond het wel een echt vrouwenboek. Al die persoonlijk besognes van een gescheiden vrouw met dochter, de romances, ik ben er niet dol op. En toch heb ik dit boek in enkele dagen uitgelezen. Dat zegt iets over de kwaliteit van het boek, maar waarschijnlijk ook over mijn interesse over de DDR.
Quadriga – F. Springer
Als iemand een goed beeld heeft van de DDR, dan is het de Nederlander F. Springer. Dit is het pseudoniem van Carel Jan Schneider, die tussen 1986 en 1989 ambassadeur was in Oost-Duitsland. In die tijd speelt zich ook het verhaal af.
De al op leeftijd zijnde journalist Robert Somers wordt uitgenodigd om naar Oost-Berlijn te komen. Zoals dat gaat in de DDR, wordt hij begeleidt door een gids. Monika Rittner introduceert hem om verschillende plekken waar een normale sterveling nooit zou komen en vertelt hem ondertussen over de successen die haar land heeft bereikt. Ondertussen krijgt Somers steeds meer gevoelens voor haar, maar weet ook dat gidsen spionnen zijn. Op de achtergrond zien we de DDR steeds verder instorten.
Quadriga is een boek vol humor, spanning en een beetje romantiek, door een insider geschreven. Het is een meeslepend en geloofwaardig verhaal. Voor mij was het echt een pageturner. Makkelijk geschreven en Springer neemt je echt mee. Hij laat een bizarre wereld helemaal tot leven komen!
Koop hier voordelig het boek of e-book Quadriga van F. Springer.
Vluchtcode Vlinder – Margriet Brandsma
Een andere Nederlandse schrijver die Oost-Duitsland goed kent is Margriet Brandsma. Jarenlang werkte ze als correspondent vanuit Berlijn voor de NOS. In die jaren is ze de archieven ingedoken en heeft ze talloze interviews gedaan. Hieruit is de roman Vluchtcode Vlinder ontstaan.
Het is te bizar voor woorden, maar de DDR verdiende heel veel geld aan de verkoop van gevangenen aan het Westen. Een van die mensen is Michael Ogertschnig. Zijn Nederlandse vriendin wil hem in de jaren zeventig helpen vluchten naar Nederland. Maar de vlucht mislukt, Michal wordt verraden en draait de gevangenis in. Jaren later wordt hij vrijgekocht door het Westen. Brandsma probeert te ontdekken wie verraad heeft gepleegd.
Vluchtcode Vlinder is geen literair meesterwerk, maar leest heerlijk weg. Je blijft maar doorlezen, je wilt weten hoe dit afloopt.
Bestel dit boek op bol.com.
De dag waarop de DDR mijn moeder meenam – Katrin Behr
In Nederland hebben we een staat die probeert voor je te zorgen. Hoe anders was dat in de DDR. Andersdenkenden werden er opgepakt en hun kinderen werden gegeven aan trouwe partijleden die geen kinderen kunnen krijgen. Katrin Behr overkwam het als vierjarig meisje. Samen met haar broer werd ze in een weeshuis gestopt en uiteindelijk werden ze door de staat uit elkaar gehaald en op verschillende plekken ondergebracht. Zij heeft daarover deze indrukwekkende roman geschreven.
Het is bizar en hier niet voor te stellen, maar van de een op de andere dag wordt je moeder opgepakt en ben je wees. Jouw nieuwe moeder is de DDR, die van jou een rechtgeaarde communist zal maken. Een modelburger.
Wanneer je na de val van de Muur je moeder terugziet als een gebroken vrouw, dan vallen de schellen af. Het leven in de DDR was een grote leugen. Katrin Behr weet dat als kind dat geboren is in de DDR als geen ander en schrijft op. Een pijnlijk boek. Moeder en dochter zijn onbekenden voor elkaar geworden. De DDR heeft gewonnen.
Bestel hier voordelig De dag waarop de DDR mijn moeder meenam.
Adam en Evelyn – Ingo Schulze
Het is de zomer van 1989 in Adam en Evelyn. Hordes Oost-Duitsers trekken naar Tsjechië en Hongarije. Ze willen maar één ding: hun land ontvluchten en een nieuw bestaan opbouwen. Als Evelyn haar vriend Adam, een goede kleermaker, ontdekt met een andere vrouw, besluit zij ook te vertrekken.
Met een vriendin en een West-Duitse neef reist Evelyn naar het Balatonmeer in Hongarije, waar steeds meer Ossies zich verzamelen. Adam gaat haar achterna in zijn oude Wartburg en wil haar terugwinnen. Waar Evelyn naar het Westen wil, is Adam tevreden in het Oosten. Het verhaal geeft een mooie inkijk in de DDR en een blik op de bewoners, terwijl op de achtergrond een van de historisch belangrijkste ontwikkelingen van het laatste decennia speelt.
Adam en Evelyn is een echte klassieker. Reden dat ik hem wilde lezen. Maar nooit word ik echt gepakt door het verhaal. Maar het leven in de DDR, dat fascineert. Het denken van de mensen, dat kan alleen als je daar hebt gewoond. Het is het boek over de worsteling waar een veel volk aan het eind van de jaren 80 en begin jaren 90 mee kampte.
Adam en Evelyn is verkrijgbaar op Bol.com.
Rummelplatz – Werner Bräunig
Het is de begintijd van de DDR. Overal heerst armoede, werk is maar moeilijk te krijgen. Maar dat geldt niet voor de Wismut-mijnen in Oost-Duitsland. Hier wordt uranium gedolven voor de Sovjet-Unie en arbeiders kunnen er goed verdienen.
Werner Bräunig creëert in Rummelplatz een niet-bestaand Oost-Duits dorp in het Ertsgebergte, dat leeft van de Wismut-mijnen. Deze mijnen trekken rauw volk; gelukszoekers, idealisten, oorlogsveteranen en buitenbeentjes. Er wordt gewerkt, gezopen en gevochten. Het enige echte vertier is de jaarlijkse kermis, de Rummelplatz.
Rummelplatz is een eerlijke roman, die vrij zwaar is om te lezen. Het wordt geroemd om het beeld dat het geeft van de DDR in opbouw, van het Duitsland van na de oorlog. Bräunig weet als geen ander hoe het leven onder de grond was. Hij werkte zelf ook in de Wismut-mijnen. Zijn boek was verboden in de DDR.
Tegenwoordig is het weer gewoon verkrijgbaar, onder meer op Bol.com. Heel eerlijk, ik kwam er moeilijk doorheen. Er gebeurt te weinig. Maar het beeld dat hij schetst van de DDR, geeft je een bijzondere indruk van dit land.
