Potsdam is de stad van de paleizen met hun prachtige tuinen. Het is de stad van het wereldberoemde slot Sanssouci. Maar er valt nog veel meer te bewonderen. Wat? Wij geven je 20 tips!
Op 30 kilometer ten zuidwesten van Berlijn ligt Potsdam. Ooit lag het in de voormalige DDR, maar daar is weinig van terug te zien. Potsdam is veranderd in een moderne stad, maar is en blijft vooral een protserige koninklijke stad. Er staan hier zoveel mooie paleizen en de binnenstad staat vol met bijzondere gebouwen. Het fijne aan de stad? Het ligt vanuit Utrecht op slechts 6 uur rijden.
Bezienswaardigheden in Potsdam
Natuurlijk is Berlijn de plek die je ooit eens moet hebben bezocht. Maar hou je niet zo van drukte? Op nog geen half uur met het openbaar vervoer ligt Potsdam, een stad met ongeveer 180.000 inwoners. Een stad die uitpuilt van de plekken die je eens moet bekijken.
Het historische centrum is schitterend, de stadspoorten indrukwekkend en de paleizen adembenemend. Bovendien heeft het een klassiek stukje Nederland, het Holländisches Viertel. En dan die musea of de natuur net buiten de stad… Wij zijn enorm enthousiast!
1. Neem de Hop On Hop Off bus
Grote kans dat je voor een dagje Potsdam kiest, als je een stedentrip naar Berlijn maakt. Maar eigenlijk is een dag veel tekort. Maar ja, keuzes moet je maken. Wil je in een dag zoveel mogelijk hoogtepunten bekijken? Kies dan voor de Hop On Hop Off bus.
Normaal gesproken hebben alleen wereldsteden een Hop On Hop Off bus. Het zegt heel veel over Potsdam, dat deze stad ook een eigen Hop On Hop Off bus heeft. Deze bus rijdt langs heel veel bezienswaardigheden en onderweg krijg je daarbij live commentaar. Bovendien zijn er 12 haltes waar je bij toeristische topattracties kunt uitstappen.
Waar kun je zoal uitstappen? Natuurlijk bij Schloss Sanssouci, op verschillende plekken in het centrum van de stad en bij de spionnenbrug Glienicker Brucke. Ook stopt de bus bij de Hollandse wijk, het Marmerpaleis, het Nieuwe Paleis en het Cicilienhof, waar de geallieerden in 1945 onderhandelden over de verdeling van Duitsland.
Dit en dus nog heel veel meer! Lang wachten hoef je niet op de volgende bus. Elk half uur passeert een Hop On Hop Off bus, in de winter elk uur.
Paleizen in Potsdam
Potsdam is de stad van de paleizen en paleistuinen. Sanssouci is de bekendste, maar er zijn er nog zoveel meer!
2. Schloss Sanssouci
Ga je op paleizentocht in Potsdam? Dan staat deze natuurlijk op plek 1. Want wie kent het Slot Sanssouci nu niet van naam? De hoogste tijd om het paleis ook in het echt te bezichtigen.
Schloss Sanssouci is wereldberoemd dankzij de voorkant. Een lange trap leidt tussen de wijnranken door naar het bordes van het gele paleis. Vanaf boven heb je een schitterend uitzicht over de paleistuinen, waar je absoluut eens doorheen moet wandelen.
En het paleis zelf? Dat is eigenlijk helemaal niet zo groot. Frederik de Grote liet het tussen 1745 en 1747 bouwen als zomerpaleis. Zo kon hij aan zijn vrouw ontsnappen, met wie hij geen goed huwelijk had. De naam Sanssouci zegt veel over het paleis: zonder zorgen. Een eeuw later liet Frederik Willem IV van Pruisen het slot verder uitbreidenen met twee extra vleugels.
Hoogtepunt in het slot zijn de Bildergallerie met kunstwerken van onder meer Peter Paul Rubens en Hendrik ter Brugghen. Maar misschien is de paleistuin nog wel mooier, met onder meer de Neptunesgrot, het Chinese Theehuis en de Obelisk.
3. Neues Palais
Vlakbij het paleis Sanssouci, in het westelijke deel van het park Sanssouci, ligt het Neues Palais. Frederik de Grote liet ook dit paleis bouwen, dat in 1769 af was. Het barokke bouwwerk werd de nieuwe zomerresidentie van de koninklijke familie. Het is groot, imposant en rijk versierd.
In de drie vleugels vind je enorme kamers en rijkelijk versierde zalen en galerijen. IJdeltuiterij ten top, vond Frederik de Grote zelf al. Hier ontving hij zijn hoge gasten en trakteerde hen op overdadige banketten.
In totaal telt het Neues Palais 200 kamers, koninklijke appartementen en vier galerijen. De opvallendste ruimte is de grottenzaal, die met meer dan 24.000 schelpen, edelstenen en mineralen is versierd.
4. Schloss Charlottenhof
Aan de zuidzijde van Park Sanssouci ligt het derde paleis, het Schloss Charlottenhof. Dit neoclassicistisch paleis is veel kleiner dan de eerste twee en werd als zomerverblijf gebouwd voor kroonprins Frederik Willem in 1826. Het was een kerstcadeau van koning Frederik Willem III.
Het paleis telt tien kamers die nog allemaal intact zijn. De bijzonderste kamer heeft de vorm van een tent, zoals de Romeinse generaals ook gebruikten.
5. Oranjeriepaleis
Schuin tegenover het Slot Sanssouci ligt het Oranjeriepaleis. Tussen 1851 en 1864 liet Friedrich Wilhelm IV het bouwen om koninklijke gasten te kunnen ontvangen. Het meer dan 300 meter lange paleis heeft een Italiaanse uitstraling.
Natuurlijk kun je het slot bezoeken. Kijk daarbij niet alleen naar de mooie gangen en plafonds, maar ook zeker naar de bijzondere vloer. De bekendste plek is de Raphael zaal, waar kopiën hangen van meer dan 50 werken van de hand van Raphael. Daaronder bevindt zich onder meer de Sixtijnse Madonna.
In het paleis zijn daarnaast nog altijd enkele hallen waar planten in de winter worden neergezet, die niet tegen de Duitse kou kunnen.
6. Friedenskirche
In de paleistuin rond Sanssouci staan niet alleen maar paleizen, maar bijvoorbeeld ook de Friendenskirche. Het is een kerk die je niet in Nederland of Duitsland zou tegenkomen, maar eerder in Italië.
Het bouwwerk is neergezet in neoromaanse stijl, waarbij sterk werd gekeken naar het oude Rome. Het resultaat is prachtig, dit had ook in bijvoorbeeld Florence kunnen staan. In de kerk liggen de lichamen Frederik Wilhelm IV, koning van Pruisen, en zijn vrouw Elisabeth Ludovika begraven. Ook is er het graf van keizer Frederik III, zijn vrouw Victoria en hun twee vroeg overleden kinderen.
7. Slot Babelsberg en Babelsbergpark
Die Pruisische koningen, die hielden wel van een beetje uitstraling. Daarom werd voor prins Willem I tussen 1835 en 1849 het Schloss Babelsberg gebouwd ten noorden van de stad. Eerst als een groot uitgevallen woning, later als een echt slot. Het neogotische bouwwerk kijkt trots over de rivier Havel heen.
Het slot heeft de uitstraling van een middeleeuws Brits kasteel. Rondom het slot ligt het glooiende Babelsbergpark. Dit is een geweldig gebied om te wandelen. In de lente en zomer bloeien de bloemen, in de herfst kleurt in herfstkleuren. Vanaf de vele wandelpaden heb je altijd uitzicht op Potsdam.
8. Schloss Belvedere
Het mooiste paleis van Potsdam staat waarschijnlijk op de Pfingstberg. Lang niet zo beroemd als Sanssouci, maar uniek. Vanaf de top van de heuvel kun je over de stad en de omgeving kijken. Het was voor kroonprins Friedrich Wilhelm IV daarom de plek om zijn slot te bouwen.
Met zijn Romeinse stijl had dit kasteel ook net zo goed in Italië kunnen staan. De Engelse tuin er omheen maakt het plaatje compleet.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte het paleis zwaar beschadigd en in de decennia erna niet hersteld tijdens de DDR-tijd. Eind jaren 80 werd daar alsnog mee begonnen. Nog altijd biedt het een van de mooiste uitzichten op de stad.
9. Cecilienhof en de Neuengarten
Is het Cecilienhof in Potsdam ook een paleis? Ja eigenlijk wel. Het werd tussen 1914 en 1917 gebouwd voor de laatste kroonprins van Duitsland, Wilhelm van Pruisen. Maar het paleis is vooral bekend van de Conferentie van Potsdam, waar de geallieerden in 1945 Duitsland verdeelden.
Dit is een juweeltje dat niet alleen vanwege de geschiedenis, maar ook vanwege de schoonheid moet worden bezocht. De kamers waar de besluiten over de toekomst van Duitsland in 1945 vielen, zijn nog intact.
Daarnaast ligt het prachtig aan het water en ligt er het park Neuengarten omheen, waar je tijdenlang kunt rondwandelen, picknicken en genieten.
10. Marmerpaleis
In Neuengarten bevindt zich nog een paleis, het Marmerpaleis. Koning Frederik Wilhelm II van Pruisen liet het tussen 1787 en 1792 bouwen op de oever van het Heilige Meer. Het slot heeft een veel modernere neoclassicistische uitstraling dan de paleizen die zijn voorgangers lieten bouwen.
Niet alleen kun je het Marmerpaleis van de buitenkant bekijken, je kunt ook naar binnen. Ontdek de protserige en tegelijkertijd ook stijlvolle zalen.
Paleizentour door Potsdam
Eigenlijk is het onmogelijk om alle paleizen in Potsdam in een dag te bezoeken, misschien is zelfs een weekend daarvoor te kort. Maak daarom keuzes welke paleizen je echt wilt zien. Of maak een stadstour langs de mooiste paleizen van de stad.
Historische binnenstad van Potsdam
Genoeg over de paleizen, de binnenstad van Potsdam is ook meer dan de moeite waard. Oude stadspoorten, kerken, historische bouwwerken en de Hollandse wijk. Dit is er in de binnenstad te doen.
11. Brandenburger Tor en andere stadspoorten
Huh, de Brandenburger Tor staat toch in Berlijn? Klopt helemaal, maar ook in Potsdam. Veel minder groot, maar heel erg sierlijk en erg indrukwekkend. Koning Fredrik II liet de poort in 1770 bouwen. Hij is dus ouder dan de Berlijnse versie, die in 1788 werd gebouwd. Vroeger liep hier de weg naar Brandenburg an der Havel.
Maar Potsdam telt meer oude stadspoorten. De bekendste naast de Brandenburger Tor is de Nauener Tor. Deze poort lijkt onderdeel te zijn van een neogotisch kasteel, maar niets is minder waar.
De derde stadspoort is de Jägertor, de oudste maar minst indrukwekkende. Tot 1869 maakte deze toren onderdeel uit van de stadsmuur, maar die is in de loop der tijd verdwenen. Tegenwoordig is het onderdeel van een promenade die de loop van de oude stadsmuur volgt.
12. Alter Markt
Potsdam is een stad met status en dat is nergens beter te zien dan op de Alter Markt. Rondom het plein staan de mooiste gebouwen in de binnenstad, zoals het oude raadhuis, de Nicolaikerk, Knobelsdorff-Haus en het Potsdamer Stadtschloss. Midden op het plein staat een Egyptische obelisk.
Frederik de Grote liet het plein halverwege de 18e eeuw ontwerpen. Het oude Rome was daarbij zijn voorbeeld. De bouwwerken rond het plein hebben daarom ook een Italiaans uiterlijk. Bij zware bombardementen aan het eind van de Tweede Wereldoorlog werden veel gebouwen vernietigd. Reden voor de DDR om in de jaren ’50 ook de laatste resten van het Stadtschloss af te breken.
Sinds 2010 is de Alter Markt helemaal gerenoveerd en heeft het zijn oude glorie weer terug. Zo staat het Stadtschloss er weer, is het Potsdam Museum teruggekeerd en hebben al die mooie Italiaanse gevels een renovatie ondergaan. Het resultaat is verbluffend. Hier voel je je even in Italië.
13. Museum Barbarini
Een van de prachtige bouwwerken aan de Alter Markt die tijdens de oorlog zwaar beschadigd raakte, is Palast Barberini. Na de oorlog werd het afgebroken, maar tussen 2014 en 2016 herbouwd. Tegenwoordig bevindt zich hierin het Museum Barbarini.
Museum Barbarini is het populairste museum van de stad met een wereldberoemde collectie impressionistische schilderijen, maar biedt ook veel andere stijlen. Zo hangen hier doeken van onder meer Picasso, Van Gogh en Rembrandt.
14. Nikolaikerk
Het is een van de vele mooie gebouwen aan de Alter Markt, de Nikolaikerk. Met zijn koepel is het een imposant bouwwerk.
Al eeuwen lang staan er op deze plek kerken in Potsdam. Maar door allerlei oorzaken verdwenen ze ook weer. Tot in 1830 werd begonnen met de bouw van de Nikolaikerk zoals we die nu kennen. Helaas, deze kerk sneuvelde ook aan het eind van de Tweede Wereldoorlog.
Pas in 1981 was hij weer hersteld. Een aanwinst voor de stad.
15. Holländisches Viertel
Wandel je door Potsdam, kun je je zo maar ineens thuis in Nederland voelen. In het Holländisches Viertel, de Hollandse wijk, staan 134 huizen die door de Nederlandse architect Jan Bouman werden ontworpen tussen 1733 en 1740. Inclusief trap- en klokgevels.
Het was de plek waar in die periode veel Nederlandse handwerkslieden kwamen te wonen. Hier konden zij zich thuis voelen. Tegenwoordig zijn er in de wijk veel exclusieve winkeltjes en vele leuke cafeetjes en restaurantjes te vinden.
Wat is er nog meer te doen in Potsdam?
Potsdam heeft altijd buitenlanders proberen aan te trekken. Een Nederlandse wijk voor de Hollanders, een Russische wijk voor de Russen. En als we het over de Russen hebben, dan hebben we het ook over KGB en over spionnen. Ook hierover is van alles te ontdekken in de stad.
16. Alexandrowka
Waar de Hollandse wijk aan de rand van het centrum ligt, is er aan de noordzijde van Potsdam ook een Russische wijk. Alexandrowka is een kolonie die bestaat uit 13 typische houten Russische woningen, die liggen in een mooi groen gebied. Ze werden rond 1826 gebouwd voor de Russische zangers in het Pruisische leger.
In Huis nummer 2 is een klein museum gevestigd, waar je kunt zien hoe de Russen hier leefden. Ook is er een Alexander Nevski kerk en een Russisch restaurant. Aanrader.
17. KGB gevangenis Potsdam
Vlakbij Alexandrowka ligt aan de Lestikowstrasse typisch genoeg de voormalige KGB gevangenis. Een plek om kippenvel op je armen te krijgen. Stap hier enkele tientallen jaren terug in de tijd en ervaar hoe de Russiche geheime dienst met zijn gevangenen omging in de DDR-tijd.
De gevangenis ligt er ongeveer nog net zo bij als in 1990. Hier werden mensen opgesloten die werden verdacht van militaire spionage. Bezoek de oude cellen en luister naar oud-gevangenen die vertellen over de arrestaties, verhoren en het leven dat ze hier leefden.
18. Glienicker Brücke
Heb je ooit de film Bridge of Spies gezien van Steven Spielberg? De film gaat terug naar het jaar 1962, als een Amerikaanse piloot wordt geruild tegen een Russische spion. In de jaren daarna zijn er op deze brug nog enkele gevangenen geruild.
De Glienicker Brücke ligt over de Havel en verbindt het uiterste zuidwesten van Berlijn met Potsdam en de oude DDR. Natuurlijk was hij tijdens de Koude Oorlog gesloten voor verkeer. Hoewel je sinds de Val van de Muur weer vrij over kunt reizen, is nog steeds het Westen en het Oosten in de brug te herkennen. Aan Berlijnse zijde heeft hij een donkerder kleur dan aan de oude DDR-zijde.
19. Potsdam met kinderen: vlindertuin Biosphäre
Ben je op stedentrip en heb je de kinderen meegenomen? Dan zijn die al die prachtige paleizen en oude gebouwen vast helemaal zat! Maar er is ook zeker een leuk uitstapje voor hen! Biosphäre Potsdam is een overdekte tropische tuin, een jungle met heel veel vlinders, vogels, insecten, reptielen en vissen.
In Biosphäre vormen meer dan 20.000 tropische planten een superleuke jungle. Er is waterval, vlinderhuis en je kunt tussen de toppen van de bomen wandelen en afdalen tot diep in de zee. Ontdek hoe het leven is in de mangroven en welke dieren er diep in de zee leven.
20. fietsen in de natuur buiten de stad
Neem je racefiets mee of huur een fiets in de stad en trek er op uit. Potsdam wordt omringd door mooie natuur. De Havel stroomt rondom de hele stad en er zijn talloze meren waar je onverwacht mooie kleine paleisjes kunt treffen. Laat je verrassen!
Reizen naar Potsdam
Potsdam ligt ruim 600 kilometer bij Utrecht vandaan. Het is een mooie stad voor een stedentrip, maar de kans is groot dat jet het combineert met een bezoek aan Berlijn. Wij leggen hier uit hoe je in beide gevallen naar de stad kunt reizen.
Vanuit Nederland naar Potsdam
Natuurlijk kun je de auto pakken en over de Autobahn naar Potsdam. Maar je kunt ook kiezen voor de milieuvriendelijke trein. Met NS International kun je al vanuit Utrecht in minder dan 7 uur ontspannen naar de hoofdstad van Brandenburg reizen.
Ook kun je ervoor kiezen om te vliegen op het vliegveld van Berlijn. Vanaf Schiphol gaan er vrijwel dagelijks rechtstreekse vluchten.
Vanuit Berlijn naar Potsdam
Ben je op stedentrip in Berlijn en wil je een uitstapje maken naar Potsdam? Het makkelijkste en snelste is om het openbaar vervoer te nemen. Met lijn S7 kun je vanaf Berlin Haubtbahnhof naar het hoofdstation in Potsdam reizen.
Heb je een Berlin WelcomeCart gekocht die geldig is in de zones A,B en C? Dan kun je niet alleen heel veel bezienswaardigheden met korting bezoeken, maar ook gratis reizen naar Potsdam!
Overnachten in Potsdam
Kies je voor een stedentrip naar het rustige Potsdam in plaats van het drukke Berlijn? Potsdam telt heel veel hotels. Ons favoriete hotel is het Mercure Hotel Potsdam City. Het hotel ligt aan de rand van het centrum en kijkt uit over de Havel. Het personeel is er vriendelijk en het ontbijt heerlijk uitgebreid.
Vakantiehuizen in de omgeving van Potsdam
Verblijf je liever buiten de stad? In de regio Brandenburg bieden wij verschillende mooie vakantiehuizen aan. Van charmante appartementen tot prachtige moderne vakantiewoningen op gezellige vakantieparken.
Vakantiehuizen in de regio Brandenburg
Kamperen
De natuurlijke omgeving van Potsdam leent zich ook fantastisch voor een kampeervakantie. Er zijn daarom ook verschillende campings hier in de buurt te vinden, zoals het Campingpark Sanssouci, dat aan een meertje ligt.
Campings in de omgeving van Potsdam
Dit artikel bevat affiliate links. Mocht je op een link klikken en beslissen om iets te boeken op de website van een van onze partners, dan ontvangen wij een kleine vergoeding. Daar merk je helemaal niets van en je betaalt geen cent extra. Op deze manier kunnen wij gratis en zonder reclame-uitingen tips blijven geven over de mooiste en interessantste plekken in Oost-Europa.
