Duizenden politieke gevangenen werden er opgesloten in de voormalige Stasi gevangenis Bautzen 2. Opgepakt door de geheime dienst van de DDR, de Stasi. In kleine cellen gestopt, blootgesteld aan (psychische) marteling. Alleen omdat zij kritiek hadden op de regering of wilden vluchten naar het Westen. Het kippenvel staat me duimendik op de armen als ik de poort passeer.
Midden in een woonwijk ligt de voormalige ‘Knast’. Hoge muren met prikkeldraad en daarachter gebouwen. Is het een gevangenis? Nou ja, het kan ook voor een fabriek door. Maar wanneer ik door de ingang loopt, krijg ik toch een beklemmend gevoel. Je bent in gevangenis Bautzen 2, het tegenwoordige Gedenkstätte Bautzen, waar de Oost-Duitse geheime dienst jarenlang vrij spel had.
Geheim gevangenenvervoer
Wanneer je door de poort loopt, begint het bezoek nog grappig. Aan de rechterkant is een garage, waar je naar binnen kunt. Binnenin staat een kleine vrachtauto. Hierin werd in de DDR niet alleen brood en vis vervoerd, maar ook gevangenen.
De laadruimte van de auto is open en ik stap in. Achterin de wagen bevinden zich vier piepkleine cellen. Hierin werd je verplaatst naar een plek die je van te voren niet kent. Even verderop staat een iets grotere wagen met zes piepkleine cellen. Wanneer de deur hiervan werd dichtgesmeten, dan wist je dat je lange tijd je familie en vrienden niet weer zou zien.
Ontdek en vergelijk vele campings in Bautzen en omgeving
‘Unheimisch’ gevoel in Stasi gevangenis Bautzen
Even verderop gaan we de gevangenis binnen. Bruin linoleum, de witte muren aan de onderzijde voorzien van bruine platen en een wit plafond. De gang wordt door enkele lampen spaarzaam verlicht. Her en der traliedeuren die een extra ‘unheimisch’ gevoel geven. Aan weerszijden van de gang bevinden zich dikke houten deuren met een piepklein kijkgat. Daarachter de cellen en verhoorkamers. Naar binnen kijken kan, naar buiten toe niet.
Het leven achter die houten deuren is spartaans. Een houten brits, wc-pot en een tafeltje in een ruimte van ongeveer 2 bij 2,5 meter. Je enige celgenoot ben jezelf, die terugkijkt in de spiegel. Naar buiten kijken is er niet bij. Ten eerste zit er een stevig traliehek voor. Het raam daarachter is van mat glas. Het enige wat je kunt ontdekken is of het dag of nacht is. Hier werd je compleet van de wereld afgezonderd.
Galmende gangen
Wanneer ik verder de gevangenis in wandel, wordt de sfeer er niet beter op. Lange gangen, drie verdiepingen hoog, verbonden via stalen trappen. Het geluid galmt. Voor hopeloze gevangenen is het geen optie om naar beneden te springen. De verdiepingen worden van elkaar gescheiden door een vangnet van gaas.
Een verhoorkamer aan de linkerkant van de gang is niet te herkennen als verhoorkamer. De kamer is kaal, de verhalen luguber. Jarenlang was dit een plek waar gevangenen niet alleen psychsich werden mishandeld, maar ook met genoegen in elkaar werden geslagen door bewakers. Het geschreeuw moet in het hele gebouw hoorbaar zijn geweest. Als waarschuwing voor de andere gevangenen.
De geschiedenis van Stasi gevangenis Bautzen 2
Bautzen wordt in 1904 een gevangenisstad, als de eerste ‘knast’ wordt gebouwd. Dankzij zijn gele stenen wordt hij al snel Gelbes Elend (gele ellende) genoemd. Nog altijd is Bautzen 1 in gebruik als gevangenis. Twee jaar na de opening wordt ook Bautzen 2 geopend. De nazi’s gebruiken de plek tussen 1933 en 1945 om politieke tegenstanders op te sluiten, voornamelijk communisten en socialisten.
In 1945 neemt de Sovjet Unie de gevangenis over. Communisten eruit, tegenstanders van het communisme erin. 7.000 gevangenen zitten er op elkaar gepropt. Door de slechte omstandigheden gaan er in die vijf jaar ruim 4.000 dood.
Vanaf 1950 wordt de DDR eigenaar van de gevangenis. Zes jaar later gaat de Stasi gebruik maken van de voorziening. Tot de val van de Berlijnse Muur zitten er politieke gevangenen. De afgelopen jaren zijn er verschillende enorm goede films, series en boeken over de DDR en de Stasi geschreven. Hierin krijg je helemaal het gevoel hoe het leven was in het voormalige ‘arbeidersparadijs’.
Indrukwekkende expositie
Achter een van de deuren bevindt zich een grotere zaal. In het midden van de ruimte staat een soort van kast met open vakken. De vakken zijn gevuld met foto’s van gevangenen en verhalen over waarom zij in de gevangenis zitten. Indrukwekkend is het verhaal van een vrouw, die tijdens haar verblijf zwanger wordt van een Russische soldaat. Strengverboden natuurlijk. De soldaat wordt overgeplaatst, haar zoontje groeit de eerste jaren van zijn leven op in een van de beruchtste plekken van de DDR, deze gevangenis.
Alle teksten zijn in het Duits, dat maakt het misschien niet altijd even makkelijk om te lezen. Maar al die foto’s, indrukwekkend is het sowieso. Ik word er echt even stil van.
Luchtplaats
Hoe berucht het regime ook is in de gevangenis, gevangenen worden er wel gelucht. Klinkt aantrekkelijk, maar meer dan wandelen tussen een paar muren is het niet. Niets kun je van de omgeving zien. Ook hier is het onmogelijk om even uit de werkelijkheid van aller dag te vluchten.
Als we na anderhalf uur Stasi gevangenis Bautzen verlaten, dan voelt dat toch een beetje als een opluchting. Ondanks dat je van te voren weet dat de deuren open zijn en je altijd weer naar huis kunt. Het inademen van de frisse lucht is weer heerlijk. En de regen die even later begint te vallen, wordt haast met liefde begroet.
Bezoek Gedenkstätte Bautzen gratis
Gedenkstätte Bautzen is gevestigd aan de Weigangstraße 8a. De voormalige gevangenis is dagelijks geopend van 10.00 tot 18.00 en op vrijdag van 10.00 tot 20.00 uur. De entree is gratis. Elke vrijdag om 17.00 uur, en op zaterdag, zondag en feestdagen om 11.00 en 14.00 uur zijn er gratis rondleidingen. Natuurlijk wel in het Duits.
Lees ook: Bautzen – Dit zijn de leukste bezienswaardigheden
Bezoek ook de middeleeuwse stad Bautzen
Moet je na een bezoek aan de voormalige Stasi gevangenis Bautzen even je gedachten op een rij zetten? De stad Bautzen is prachtig en telt vele leuke bezienswaardigheden. Deze plaats, die ook wel stad van de torens wordt genoemd, is al meer dan duizend jaar oud. Het middeleeuwse centrum en de oude straatjes rondom zijn meer dan een bezoek waard.
Hou je van natuur? Op 45 minuten rijden van Bautzen ligt het schitterende Nationaal Park Saksisch Zwitserland. Maar het voormalige Oost-Duitsland heeft nog veel meer te bieden aan de vakantieganger.
Naast Bauten heeft ook Berlijn een voormalige Stasi gevangenis: Hohenschönhausen. Wij kregen hier een rondleiding door een oud-gevangene, heel indrukwekkend!
Overnachten in Bautzen
Bautzen is mooi, gevangenis Bautzen 2 is indrukwekkend. Reis je naar Tsjechië, dan is het een aanrader om een tussenstop te maken in Bautzen. Je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om hier een lang weekend of een vakantie door te brengen.
In Bautzen en omgeving zijn vele hotels te vinden. Op onze site ontdek je de het uitgebreidste aanbod aan hotels.
Vakantiehuizen
Een geweldige manier om het oosten van Duitsland te ontdekken, is vanuit een vakantiehuis. Oost-Europa Vakanties biedt enkele tientallen vakantiehuizen in Saksen. Van gezellige appartementen tot luxe vakantiewoningen.
Kamperen
Even buiten Bautzen ligt Natur & Abenteuercamping Stausee Bautzen die wordt aangeraden door de ANWB. Een mooie middelgrote charmecamping. Wij kiezen bij kamperen altijd ANWB campings, omdat de kwaliteit er doorgaans goed is. In heel de deelstaat Saksen raad de ANWB enkele tientallen campings aan.
Natur & Abenteuercamping Stausee Bautzen
Leestip:
Dit artikel bevat affiliate links. Mocht je beslissen om iets te boeken op de website van een van onze partners, dan ontvangen wij een kleine vergoeding. Daar merk je helemaal niets van en je betaalt geen cent extra. Op deze manier kunnen wij gratis en zonder reclame-uitingen tips blijven geven over de mooiste en interessantste plekken in Oost-Europa.