Een beetje hoekig en vrij onopvallend staat hij aan de rand van het Rode Plein in Moskou: het mausoleum van Lenin. Binnenin ligt het gebalsemde lijk van Vladimir Iljitsj Lenin. De man die het Russisch volk bevrijdde van het juk van de tsaar en dit moeiteloos verving voor de onderdrukking van zijn eigen geheime politie.
Een bezoek aan het mausoleum van Lenin staat niet direct bovenaan mijn lijstje met plekken die ik in Moskou moet bezoeken. Ik hou niet van dode mensen, kan er maar slecht tegen. Eigenlijk vind ik het een beetje luguber, een man bewaren die al meer dan 100 jaar dood is.
Tegelijkertijd fascineert me het wel. Hoe zou zo’n voormalige leider er na al die tijd nog uitzien? En hoe zijn de Russen die zijn laatste rustplaats bezoeken? Bovendien, met een klein beetje historisch besef kun je deze plek toch niet links laten liggen?
Boek hier jouw vliegticket naar Moskou
Vind voordelige hotels in Moskou
Waarom verdiende Lenin een mausoleum?
Het is eind 19e eeuw als de tegenstand tegen de tsaar groeit. Een groot deel van de Russen is arm. De tsaar is als een god, hij is de alleenheerser over het Russische rijk. Tegenstand dult hij niet. De geheime tsaristische politie, de Ochrana, vervolgt tegenstanders. Toch zijn er Russen die willen dat de politieke situatie in hun land verandert. Er ontstaan groeperingen die vooral discussiëren over de toekomst.
In 1891 studeert de jonge Vladimir Iljitsj Oeljanov, zoon van grootgrondbezitters, af in Sint Petersburg als advocaat. Maar Lenin is ook geïnteresseerd in het socialisme en in 1893 sluit hij zich aan bij een groep Marxistische socialisten. Twee jaar later wordt hij opgepakt en moet verplicht drie jaar in ballingschap in Siberië. Daarna vertrekt hij naar het buitenland.
Als in 1917 de Februarirevolutie in Sint Petersburg uitbreekt, keert Lening terug naar Rusland. De tsaar wordt gevangen genomen en vermoord. Na de Oktoberrevolutie wordt Lenin de leider van het land. Hij verandert Rusland in een socialistische republiek. Een land waar arbeiders en boeren de macht (zouden) hebben. In 1924 overlijdt Lenin, waarna een ware persoonlijkheidscultus uitbreekt. Hij wordt het gezicht van de vrijgevochten arbeiders.
Rij voor mausoleum van Lenin
Als we bij het mausoleum van Lenin aankomen, staat er een korte rij. Niet zo gek ook, het is buiten -20 graden. Koud dus. De wachtenden zijn vooral toeristen en een enkele oudere Rus. Hoe anders was dit tijdens het communisme. Hier konden duizenden mensen in de rij staan te wachten totdat zij een blik op Vadertje Lenin mogen geven.
Nu niet. De rij lost snel op en voor we het weten passeren we twee stuurs kijkende bewakers. We wandelen het heiligdom binnen. Na enkele hoeken te zijn gepasseerd, komen we ineens in een donkere open ruimte. Weer soldaten en in het midden een verlichte glazen kubus. Daar ligt hij, kalm en vredig. Vladimir Iljitsj Lenin. De man waar miljoenen mensen bang voor waren en de man die door diezelfde miljoenen mensen werd aanbeden.
Wat valt op aan Lenin?
Bij grote leiders en dictators heb ik altijd een beeld voor me van een grote sterke man. Hoe anders is Lenin. Is hij gekrompen? Lijkt hij alleen maar zo klein? Of was het echt een miezerig mannetje? Veel stelt hij niet voor. Wel zijn zijn haren netje gekamd en heeft hij een net pak aan. Hij ligt er keurig bij.
Heel lang kunnen we niet naar hem kijken. De bewakers binnen zorgen ervoor dat je vlot doorloopt, langs de glazen kast waar hij ligt. En voor je het weet sta je weer buiten. Een beetje stil, lichtelijk in de war en behoorlijk verwonderd.
Hoe lang blijft het mausoleum van Lenin nog staan?
Dat is een beetje de vraag. Voor een kleine 200.000 euro wordt het lijk elk jaar weer opgekalefaterd. Maar in de afgelopen twintig jaar is er ook wel wat discussie ontstaan rondom de dode man in zijn glazen kast. Hoe groot was de staatsman Lenin? Hij heeft ook honderdduizenden mensen laten vermoorden. En verdient hij niet een gewoon graf in zijn stad Sint Petersburg?
Vooralsnog zal het mausoleum van Lenin er nog wel een flink aantal jaren blijven staan. Rusland smacht namelijk naar helden die vereerd kunnen worden. Daarom wordt de geschiedenis rondom Lenin en Stalin een de laatste jaren flink herschreven. In Russische lesboeken is geen ruimte meer voor kritiek, het waren grote staatsmensen.
Erekerkhof van de Sovjet Unie
Als je weer op het Rode Plein staat, dan kun je natuurlijk een bezoek aan het Kremlin brengen, de Goem of de Basilius Kathedraal. Hartstikke leuk, maar al die andere leiders van de Sovjet Unie verdienen ook een bezoek aan hun graf. Achter het mausoleum van Lenin ligt het erekerkhof van de Sovjet Unie.
Op het erekerkhof ligt onder andere het graf van Jozef Stalin, hoewel zijn lijk er niet meer ligt. Ook generaal Georgi Zjoekov, die met het Rode Leger de nazi’s versloeg, ligt hier begraven. En wat te denken van kosmonaut Yuri Gagarin. Sinds 1985 zijn er geen nieuwe helden meer begraven.
Lenins balsem
Hoe kan het Lenin er nog altijd zo goed uit ziet? Dat heeft alles te maken met het balsem waarmee hij jaarlijks, of misschien wel dagelijks, wordt bewerkt. De Nederlandse schrijver Pieter Waterdrinker schreef er een geweldige boek over: Lenins Balsem. Een schelmenroman. Een van de leukste boeken die ik in tijden heb gelezen!
Het is begin jaren 90 en de Sovjet Unie staat op omvallen. Het is graaien wat je graaien kan en handige criminelen slaan er een slaatje uit. In dit wereldje komt de 26-jarige Nederlander Olav Weber terecht, als hij als toergids naar Moskou trekt. Een wereld van zwarthandelaren, pooiers, hoeren en oplichters. Het blijkt makkelijk geld te verdienen als je daar voor een reisorganisatie actief bent.
Wat volgt is absurd verhaal dat zo maar waar zou kunnen zijn. Het is alsof Waterdrinker het persoonlijk heeft meegemaakt. Het is spannend, grappig en goed geschreven. Je gaat er als een wervelwind doorheen. En die balsem, magistraal spul!
Stedentrip naar Moskou
Heb je plannen om naar Moskou te gaan? Ik kan het je alleen maar aanraden. Wat een geweldige stad!
Wil je voordelig reizen, dan boek je zelf je vliegticket en zoek je een hotel of appartement in de stad die bij jouw budget past. Ontdek de stad op de fiets, met een Hop on Hop off bus of met een persoonlijke gids.
