Duizend douaniers, paspoortcontroleurs en grenspolitieagenten werkten er aan de DDR-zijde van grensovergang Helmstedt-Marienborn. Uren stond je er te wachten, auto’s werden met spiegels van onder onderzocht en je bagages werd minutieus uitgepluisd. Niets ontging de Oost-Duitse grenswachten.
De DDR is sinds 1990 verdwenen en de grens is weg, maar de grensovergang staat er nog. Niet meer om iemand te controleren, wel als indrukwekkend gratis museum voor een stop onderweg. En dat doe ik, onderweg naar Berlijn, op een gure dag in januari. De wind waait er koud, de lucht is grijs. Perfecte omstandigheden om direct in de juiste sfeer te zijn.
Vind de voordeligste hotels bij Marienborn
Ontdek ruim 1.000 vakantiehuizen in Duitsland
Grensovergang Helmstedt-Marienborn
Wanneer je over autosnelweg A2 vanuit Nederland richting Berlijn rijdt, ontkom je er niet aan. Op zo’n 170 kilometer van de Duitse hoofdstad, ter hoogte van het plaatsje Helmstedt, staan aan de rechterkant de restanten van grensovergang Alpha. Hoge lantaarnpalen met schijnwerpers, een commandotoren waarmee de grens in de gaten kunnen worden gehouden en barakken waar vanuit paspoorten werden gecontroleerd.
Zo ziet grensovergang Helmstedt-Marienborn er tegenwoordig uit:
Snauwende stemmen en spiedende ogen
Tijdens de deling van Duitsland was grensovergang Helmstedt-Marienborn de belangrijkste grensovergang richting Berlijn, de DDR, maar ook richting Polen en het huidige Tsjechië. Miljoenen personen passeerden op jaarbasis hier de grens. Het was de poort naar het Oosten, een enge poort. Nooit voelde je je hier prettig, onder de spiedende ogen en met de snauwende stemmen van de douaniers.
De grensovergang is verdwenen, tegenwoordig gaat het door het leven als Gedenkstätte Deutsche Teilung Marienborn. Al jaren kom ik hier voorbij, op mijn tochten naar het oosten. Dit stukje aftakelende Oost-Duitsland fascineert me. NU is het tijd om hier eens te stoppen.
Hoewel de Gedenkstätte wordt aangegeven op borden langs de snelweg, is het even zoeken om het te vinden. Maar heb je iets met geschiedenis, dan is hetabsoluut de moeite waard om hier even van de snelweg af te gaan en een bezoek te brengen aan dit gratis museum. De grensovergang is zoveel mogelijk in tact gelaten en is goed onderhouden. En nog altijd, net als voor 1990, geeft het een troosteloos, grauw en grimmig gevoel. Een gevoel dat heel goed past bij de DDR.
Wij parkeren de auto en struinen over het terrein. Hier zie je nog hoe de grenspolitie met spiegels de onderkant van auto’s kon controleren. We trekken een deur open en bevinden ons ineens in de barakken waar de douaniers waren ondergebracht. Op verschillende plekken kun je naar binnen en zie je de uitrusting van de Oost-Duitse grenswachters. Als we na een half uurtje weer in de auto stappen, voelen we ons vrij. Een gevoel dat hier pas sinds 1990 weer bestaat.
Hoe ging de grenscontrole bij grensovergang Helmstedt-Marienborn te werk?
Wanneer je de binnen Duitse grens wilde passeren via de A2 tussen Hannover en Berlijn, dan kwam je ter hoogte van Helmstedt bij het einde van de Amerikaanse sector. Hier volgde een eerste grenscontrole. Waar je deze vrij eenvoudig kon passeren, volgde kort later een nieuwe controle. Een zeer grondige DDR controle. Wilde je de grens passeren, dan had je geduld nodig. Een uur wachten was aan de korte kant. Controles, controles, controles. Uiteindelijk kwam er een stempel in je paspoort en mocht je doorrijden.
De grenscontrole vanuit West-Berlijn naar West-Duitsland bij grenspost Alpha was nog strenger. Waarschuwingssystemen langs de weg laten al ver voordat je bij de grens aankomt weten wie er verdacht is. Bij de overgang volgt opnieuw een ongekend onderzoek.
Ontsnappen is onmogelijk
Het DDR-systeem is zo goed, dat ontsnappen als DDR-burger via grensovergang Helmstedt-Marienborn vrijwel onmogelijk is. In een personenauto, maar ook in een vrachtwagen. Weet je door de eerste linie heen te breken, dan worden met speciale stalen rolbarrieres in een paar seconden tijd de rijstroken afgesloten. Geen vrachtwagen is hier ooit doorheen gebroken, laat staan een personenauto.
In 1989 valt de Berlijnse Muur en gaat ook de grensovergang Alpha open voor Oost-Duitsers:
Exposities bij grensovergang Helmstedt-Marienborn
Duitsland heeft door de jaren heen geleerd hoe om te gaan met het verleden. Op talloze plekken in het land vind je Gedenkstättes, historische plekken die zijn verandert in gratis musea. Nieuwsgierig naar de tijdelijke exposities bij de grensovergang Helmstedt-Marienborn? Bezoek de website van Gedenkstätte Deutsche Teilung Marienborn.
Overnachten bij Checkpoint Alpha
Is het reizen naar Berlijn of nog verder naar het oosten te ver? In Helmstedt en Marienborn zijn enkele hotels waar je voordelig kunt overnachten. Dit geldt zeker als je enkele weken van te voren boekt.
Of kies voor een leuke vakantiewoning in de deelstaat Saksen-Anhalt, vlakbij Helmstedt en Mariënborn.
Ontdek de mooiste vakantiehuizen in Duitsland
Vind een hotel in Helmstedt of Marienborn
Leestip:
Dit artikel bevat mogelijk affiliate links. Mocht je beslissen om iets te boeken op de website van een van onze partners, dan ontvangen wij een kleine vergoeding. Daar merk je helemaal niets van en je betaalt geen cent extra. Op deze manier kunnen wij gratis en zonder reclame-uitingen tips blijven geven over de mooiste en interessantste plekken in Oost-Europa.
