Berlijn, wereldstad. Stad waar altijd iets gebeurt, waar de geschiedenis keer op keer is herschreven. Op 7 uurtjes rijden van Utrecht ligt misschien wel de interessantste stad ter wereld. De stad waar de Eerste Wereldoorlog werd bekokstoofd, waar de nazi’s successen vierden en ten onder gingen, de stad die werd opgedeeld met een muur. Berlijn is de stad waar je een weekend 100 jaar geschiedenis tegenkomt. Daarom 50 tips over wat je eigenlijk allemaal in deze stad moet gaan doen.
Voor mij is Berlijn de spectaculairste stad ter wereld. Overal waar je om je heen kijkt is het een en al historie. Ik ben al zeker 10 keer in deze stad geweest en het verveelt geen moment. Van een bezoek aan de geheime Stasi gevangenis Hohenschönhausen tot zwerven door de wijk Kreutzberg of een ijshockeywedstrijd van Eisbähren Berlin bezoeken. Berlijn heeft net dat beetje extra wat je nergens anders ter wereld vindt. Daarom neem ik je graag mee naar mijn favoriete bezienswaardigheden.
100 jaar geschiedenis pal op elkaar? Ja, maar er is meer. Ontdek bijvoorveeld de schitterende paleizen die Berlijn telt, zoals het Schloss Charlottenburg, zijn veel ouder. Net als de parken zoals Tierpark en de paleistuinen van Sanssouci, hoewel die eigenlijk in Potsdam liggen. En dan al die interessante musea met kunst of over de geschiedenis van Berlijn. Waar moet je beginnen?
Daar probeer ik je bij te helpen in dit artikel. Boek een hotel in Berlijn, maak een selectie van de bezienswaardigheden die je wilt bekijken en stap in de auto of de trein. Want een ding weet ik zeker, je gaat een geweldige tijd beleven.
Wil je er een voordelig weekend van maken? Dan is misschien de Berlin WelcomeCard iets voor jou. Daarmee kun je onbeperkt gebruik maken van het openbaar vervoer en krijg je korting op bijna 200 attracties.
Berlijn: de fascinerendste stad ter wereld
Voor mij is Berlijn de fascinerendste stad ter wereld. Misschien dat Rome en Istanbul in de buurt komen. Maar nergens heeft zich sinds 1900 zoveel afgespeeld als hier.
Berlijn was de hoofdstad van het keizerrijk dat verantwoordelijk wordt gehouden voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. In de jaren na die oorlog bruiste het nachtleven in de stad. Dansclubs, drank, cocaïne en hoeren waren ‘s nachts de toverwoorden, terwijl verschillende politieke stromingen overdag met elkaar in de clinch lagen over heerschappij en de toekomst van de Duitse staat. De
Nazi’s grepen begin jaren dertig de macht en bouwden de stad uit tot hoofdstad van het Grote Duitse Rijk.
Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog veranderde Berlijn in een ruïne. De Sovjets zegevierden en verdeelden de stad samen met de Amerikanen, Britten en Fransen in vier zones. De Berlijnse Muur splitste de stad vanaf 1961 op in twee delen, waar op 9 november 1989 een eind aan kwam.
De hereniging volgde. Berlijn werd weer de hoofdstad van het gezamenlijke Duitsland en is nu een van de machtigste hoofdsteden in Europa.
Al die geschiedenis, veel is er van verloren gegaan in het stadsbeeld. Maar gelukkig is ook heel veel blijven bestaan. De pracht en praal van de begin twintigste eeuw, bunkers uit de oorlog, stukken Muur, een Stasi gevangenis en natuurlijk de Sovjet architectuur. Berlijn is een groot openluchtmuseum.
50 x doen in Berlijn
Een bezoek aan Berlijn brengen hoeft niet veel geld te kosten. Zeker niet als je voordelig met Flixbus of de trein naar de Duitse hoofdstad reist. Een wandeling door het hart van de stad geeft je al een enorme indruk van de geschiedenis.
Loop in het Westen over de Kurfürstendamm, breng een bezoekje aan het imponerende Kaufhaus des Westen (KDW), bekijk de Gedächtniskirche, passeer Checkpoint Charlie, bewonder de Reichstag van de buitenkant.
Ga via de Brandenburger Tor naar het Oosten en kom op het kille Alexanderplatz met zijn imposante televisietoren (Fernsehturm). Flaneer over de boulevard Unter den Linden en bezoek de East Side Gallery. En om het echte Oost-Berlijn uit de jaren zeventig of tachtig te ervaren is een wandeling over de Karl-Marx-Allee en in de straten daarachter een must.
In een dag Berlijn bekijken is onmogelijk. Er zijn zoveel meer punten in de stad het meer dan waard om te bekijken. Mooie en interessante musea als Museum Haus am Checkpoint Charlie, Museumsinsel, het Holocaustmonument, het DDR Museum en de voormalig Stasi gevangenis Gedankstätte Hohenschönhausen.
1. Leer Berlijn kennen tijdens een free tour door de stad
Ben je voor een goedkope stedentrip in Berlijn en wil je je centen het liefst op zak houden? Maak dan een free tour door de stad. Guru Walk biedt dagelijks gratis tours aan. Van wandelingen langs de grootste bezienswaardigheden tot alternatief Berlijn en van een communistische tour tot een tour langs de meren van Berlijn.
Nou, gratis? Voor niets komt de zon op. De bedoeling is dat je aan het eind van de tour, die doorgaans zo’n 2,5 uur duurt, een bedrag betaalt dat jij terecht vindt. Wees geen krenterige Hollander en scheep de gids met slechts een euro af, is onze tip. Want de gidsen van Guru Walk zijn echte professionals met veel kennis.
Nadeel van de gratis wandeltours in de stad is dat een tocht van 2,5 uur eigenlijk veel te kort is om al die hoogtepunten te zien. Daar staat tegenover dat je een enthousiaste gids bij je hebt die al je vragen wil beantwoorden.
2. Ontdek de grootste bezienswaardigheden in een Hop On Hop Hop Off bus
Heb je weinig tijd en wil je alle hoogtepunten van Berlijn zien? De perfecte oplossing hiervoor is de Hop On Hop Off bus. De Fernsehturm, stukken van de Berlijnse Muur, het Rotes Rathaus, MuseuminselBrandenburger Tor, Reichstag, Kurfürstendam, Schloss Bellevue, Checkpoint Charlie en de East Side Gallery. De lijst met bezienswaardigheden is bijna eindeloos.
Bij elke halte kun je uitstappen en de hoogtepunten van dichtbij bekijken. Als je geïnteresseerd bent in de geschiedenis van Berlijn, dan heb je aan een dag niet genoeg om overal uit te stappen.
Het fijne van de Hop On Hop Off bussen is dat er audioguide in de bussen is. Jij kiest de taal waarin je wilt worden bijgepraat over de bezienswaardigheden in de stad. Zodat je helemaal niets mist in deze geweldige metropool.
3. Bezoek de laatste stukken Berlijnse Muur
“Tear down this wall!” Die oproep deed de Amerikaanse president Ronald Reagan in 1987 aan zijn Sovjet-collega Michail Gorbatsjov. Twee jaar later was het zover. Na maandenlange protesten in de DDR werd de grens tussen Oost- en West-Berlijn geopend. De Muur was gevallen. In de maanden erna verdween hij letterlijk. Maar er zijn nog enkele stukken bewaard gebleven.
Alsof de Muur nooit heeft bestaan, dat is het gevoel dat je krijgt wanneer je door Berlijn wandelt. Want het is echt even zoeken.
- Bernauer Strasse
Het stuk Berlijnse Muur aan de Bernauer Strasse is een origineel stuk van de muur. Deze straat lag precies op de grens tussen Oost en West. Vele mensen uit het Oosten probeerden hier te vluchten, door uit het raam van hun woning te springen.
Reden voor de DDR om de ramen en deuren dicht te metselen en later om de woningen af te breken. Toch kwamen bij vluchtpogingen 10 mensen om het leven.
Tegenwoordig is het Documentatiecentrum Berliner Mauer aan de Bernauer Strasse gevestigd. Vanuit het uitkijkplatform in het centrum kun je zien hoe vroeger het grensgebied eruit zag. Daarnaast is er ook herdenkenkingswand (Fenster des Gedenkens) voor de mensen die op de vlucht zijn doodgeschoten of verongelukt.
- East Side Gallery
Het bekendste deel van de Berlijnse Muur dat nog overeind staat, is zonder twijfel de East Side Gallery. Tussen Ostbahnhof en de Oberbaumbrücke staat nog ruim 1,3 kilometer aan Muur en is daarmee het langste aaneengesloten stuk Muur.
Na de val van de Muur mochten 118 kunstenaars hier hun beeld van vrijheid op schilderen. Helaas zijn de kunstwerken door de jaren heen vervaagd en beklad met graffiti. Wil je dit stuk Muur bewonderen? Neem dan de metro naar U-Bahnhof Warschauer Strasse.
- Mauerpark
Tegenwoordig is het Mauerpark een park waar Berlijners elkaar treffen, tijdens de DDR-tijd was het verboden gebied. De DDR had het park ingeklemd tussen twee muren, waar alleen soldaten mochten komen voor patrouille.
Waar de muur aan de Oost-Berlijnse zijde is verdwenen, is een deel van de officiële Berlijnse Muur nog intact. Het is de plek waar jeugd graffiti spuit op de Muur.
Wil je het Mauerpark bezoeken? Dit is het leukste om te doen in de zomermaanden en in de weekenden met mooi weer. Dan is het hier druk met talloze Berlijners die proberen te ontspannen. Elke zondag is er een vlooienmarkt.
- Potsdamer Platz
Moderne wolkenkrabbers sieren tegenwoordig de Potsdamer Platz. Tot 1989 was dit ondenkbaar. Dit plein was verdeeld door de Berlijnse Muur. Aan de ene zijde West-Berlijn, dan de Muur, een heel gedeelte niemandsland, nog een muur en daarna de grauwe Oostblokflats.
De Berlijnse Muur is op deze plek helemaal gesloopt. Een klein stukje is teruggeplaatst. Indrukwekkend? Nee. Het geeft met veel verbeeldingskracht een blik op hoe de Muur er ooit uit zag. Daarmee is eigenlijk alles wel gezegd.
4. Hier staan de oude DDR wachttorens
Zeg je Berlijnse Muur, dan zeg je ook wachttorens. Grenswachten hielden hier 8 uur lang niet alleen potentiële vluchtelingen in de gaten, maar ook elkaar. Mocht iemand proberen te vluchten, dan hadden ze de opdracht om gericht te schieten. Na 8 uur werden de grenswachten afgewisseld door twee frisse nieuwe grenswachters.
Veel van de Berlijnse Muur is er niet over. Ook van de ruim 300 wachttorens van de DDR zijn de meeste verdwenen, maar er zijn nog altijd een aantal in tact. Sommige daarvan kun je ook bezoeken. Zoals de wachttoren aan de Erna-Berger Strasse, vlak achter Potsdamer Platz. Met zijn 8 hoeken was het prima toren om de omgeving in de gaten te houden. In park Schlesischer Busch staat een ‘modernere’ rechthoekige versie.
5. Naar boven in het symbool van de stad: de Fernsehturm
Vanuit elke hoek in Berlijn is hij zichtbaar, de Fernsehturm op Alexanderplatz. De televisietoren met zijn opvallende zilver- en koperkleurige bol is 368 meter hoog. En het toffe is, je kunt naar boven voor een uitzicht over de stad of een etentje in het restaurant Sphere.
Zelf heb ik hier nooit gegeten, maar volgens velen is de kwaliteit van het eten er niet echt hoog.
De Fernsehturm was een prestigeobject van de DDR. De bol op ruim 200 meter hoogte stelt de Spoetnik satelliet voor, de eerste satelliet ooit die door de Russen in een baan om de aarde werd gebracht.
6. Geïmponeerd worden op Potsdamer Platz
Van het eerste kruispunt met een verkeerslicht tot volledig kapot gebombardeerd en van kaal niemandsland tot bruisend zakencentrum. Potsdamer Platz is tegenwoordig een van de modernste plekken in Berlijn.
Verschillende wolkenkrabbers, het Sony Center en de duurste auto’s in de stad zie je hier voorbij komen. Ooit was dit de belangrijkste kruising van de stad. Al in 1922 werd er een verkeerslicht geplaatst. Helaas, hij overleefde het niet, maar er staat wel weer een replica.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Potsdamer Platz zwaar getroffen door bombardementen. Na de oorlog kwam het op de grens van Oost- en West-Berlijn te liggen, waarvan het grootste deel in het Oosten. Achter de muur maakten zij een grote vlakte van.
Maar anno nu is daar niets meer van te zien, op een paar kleine stukjes van de Berlijnse Muur na. Het plein is vol gezet met enorme en zeer moderne gebouwen. Is het leuk om te bezoeken? Indrukwekkend is het zeker. En heb je kinderen, dan moet je hier misschien zelfs wel heen.
Waarom? Omdat in het Sony Center ook Legoland Discovery Centre Berlin is gevestigd. Dit Lego-museum is een soort van Madurodam. Met Lego hebben bouwers de mooiste en bekendste gebouwen van de stad nagebouwd.
7. Nog een enorm symbool: de Brandenburger Tor
Statig staat hij daar in het verlengde van Unter den Linden, de Brandenburger Tor. Het is misschien wel het meest gefotografeerde bouwwerk van de stad. In 1788 werd hij gebouwd als stadspoort. Trots staat bovenop de Quadriga, de vier paarden die godin Victoria voorttrekken.
De poort raakte in de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd, maar werd gezamenlijk door Oost en West weer opgebouwd. Met de bouw van de Berlijnse Muur kwam de Brandenburger Tor in de Sovjet-sector te liggen.
Daardoor was het voor inwoners van West-Berlijn niet meer mogelijk om de poort te bezoeken. Maar ook burgers in het Oosten konden er niet bij komen, omdat het in niemandsland kwam te liggen. Bijna dertig jaar lang keek niemand er naar om.
Met de val van de Muur werd de Brandenburger Tor het symbool van de Duitse eenheid.
8. Wandelen door de koepel van de Reichstag
Op de oever van de Spree staat hij trots te pronken, de Reichstag. Dit is de plek waar het Duitse parlement sinds 1999 weer zetelt. Tijdens de splitsing van Berlijn was het West-Duitse parlement vertrokken uit Berlijn naar Bonn.
De Reichtstag bestaat sinds 1888 en heeft sindsdien veel meegemaakt. Eerst was het het parlement van het Duitse keizerrijk, daarna van de Weimarrepubliek. In 1933, niet lang nadat de nazi’s aan de macht waren gekomen, brak er brand uit in het parlementsgebouw. De Nederlandse communist Marinus van der Lubbe werd hier voor opgepakt. Hij werd ter dood veroordeeld, hoewel niemand gelooft dat hij het echt heeft gedaan.
Na de hereniging van Duitsland kreeg de Reichstag een metamorfose. Er kwam een enorme glazen koepel op. Enerzijds zorgt dit voor licht in het pand, anderzijds komen hier jaarlijks honderdduizenden toeristen op af.
Je kunt de Reichstag bezoeken om meer te ontdekken over het Duitse Parlement. Bovendien kun je de koepel beklimmen voor een prachtig uitzicht. Zorg ervoor dat je van te voren een ticket koopt, uit veiligheidsoverwegingen moet je zijn aangemeld.
9. Shoppen bij KaDeWe
Wat Harrods is voor Londen en Galeries Lafayette voor Parijs, dat is KaDeWe voor Berlijn. Of eigenlijk Kaufhaus des Westens, wat toch vele malen mooier klinkt. Het is het grootste overdekte warenhuis van West-Europa. Ook als je niets van plan bent te kopen, is het leuk om hier naartoe te gaan.
In een statig pand aan de Tauentzienstrasse opende KaDeWe in 1907 de deuren. Het was de plek voor de rich en famous om inkopen te doen. Tijdens de splitsing van Berlijn werd het een van de gezichten van het rijke Westen.
Tegenwoordig staat het warenhuis nog altijd vol met honderdduizenden voornamelijk iets luxere producten. Shop hier voor kleding, juwelen, parfums en cadeauartikelen of een van die vele andere artikelen. Of wandel gewoon eens rond en geniet van dit bijzondere warenhuis.
10. Musea bezoeken op Museuminsel
Midden in de rivier de Spree, in het hart van Berlijn, ligt het Museuminsel. Hier staan de 5 bekendste musea van Berlijn op het gebied van kunst en cultuur.
- Het Pergamonmuseum is het museum waar je kunst vindt uit het oude Griekenland, Rome, Perzië en Babylon, waar je terug gaat in de oudheid. Het is het meest bezochte museum van de 5 musea op Museuminsel. De belangrijkste stukken zijn het Pergamonaltaar, de Ishtarpoort, Aleppokamer de Marktpoort van MIlete. Betoverend mooi!
- Het Altes Museum is het oudste museum van Berlijn, gebouwd in 1830. Het heeft een grote collectie uit de Griekse oudheid, Romeinse tijd en Etruskische kunst. De belangrijkste stukken zijn de Tabula Capuana kleitablet en de urnen uit Chiusi.
- De Alte Nationalgalerie, in een van de mooiste gebouwen in Berlijn, toont kunst uit de 19e eeuw. Er hangen en staan stukken uit de romantiek en classicisme, maar ook uit de Biedermeier-periode en het Franse impressionisme.
- Het Neues Museum is opnieuw een museum dat veel Egyptische archeologische schatten in huis heeft. Een van de bekendste stukken is de buste van de Egyptische koningin Nefertiti. De Egyptische binnenplaats in het museum is erg indrukwekkend. Daarnaast zijn er ook prehistorische en historische collecties.
- Ook het 5e museum op Museuminsel heeft een historische collectie. In het Bode Museum vind je Byzantijnse kunst en het oude Griekenland. De Byzantijnen waren de opvolgers van de Romeinen. Zij verplaatsen hun hoofdstad van Rome naar Istanbul. Het belangrijkste werk in het museum is de Flora buste, die vermoedelijk gemaakt is de Leonardo da Vinci.
11. Controleren of er nog brood bij de Gedächtniskirche ligt
‘Omdat er brood ligt, soms bij de Gedächtniskirche…’ Het is een regel uit het nummer Over de Muur van het Klein Orkest waar ik altijd aan moet denken bij de Gedächtniskirche. Deze kerk, die eigenlijk Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche heet, staat aan de Kurfürstendamm in het hart van Berlijn.
Een heel vrolijke uitstraling heeft de kerk niet. De stenen zijn donker gekleurd, het dak is kapot. Het is een herinnering aan de Tweede Wereldoorlog, waar de kerk bij bombardementen zwaar beschadigd raakte. Een beetje plompverloren staat hij daar, naast het drukke verkeer. En toch, het is van de meest gefotografeerde gebouwen in de stad.
De beschadigde kerk is blijven staan als herinnering aan de oorlog. Naast de oude kerk is in 1961 een nieuwe achthoekige klokkentoren en kerkzaal geopend. Een moderne kerk met veel glas-in-lood.
12. Bier drinken in een Biergarten
Berlijners houden van bier. En het liefst drinken ze dit met mooi weer in een Biergarten ergens in de stad. De houten tafels en bankjes van de Biergartens staan vaak op mooie plekken in de stad met veel groen er omheen.
Prater is de oudste en grootste Biergarten van de stad. Het ligt in de wijk Prenslauer Berg. Al sinds 1837 wordt hier bier geschonken. De mooiste Biergarten is misschien wel Café am Neuen See, midden in Tiergarten. Hier kun je aan de oever van het meer toosten op het goede leven.
Andere topplekken? Probeer eens Biergarten Schleusenkrug in ZOOlogical Garten, dat al sinds 1954 bestaat. Lekker buiten tussen bomen een biertje drinken en een hapje eten. Zeker in de lente, zomer en op een mooie herfstdag is dit een geweldige plek!
13. Kitscherige foto maken bij Checkpoint Charlie
Een beetje kitscherig, maar een absoluut hoogtepunt om te bezoeken tijdens je stedentrip naar Berlijn. Dat is Checkpoint Charlie. Tijdens de Koude Oorlog was dit een van de negen plekken waar je de grens tussen de Amerikaanse en Sovjet sector kon oversteken. Tegenwoordig staat hier nog altijd een grenshuisje en enkele ‘militairen’.
Nou ja, militairen? Het zijn fotomodellen die voor een paar euro graag met je op de foto gaan.
Vlakbij het grenshuisje is het Musuem Haus am Checkpoint Charlie. Dit is een van de populairste musea in Berlijn. In het museum is veel aandacht voor de verschillende manieren waarop Oost-Duitsers hun land probeerden te ontvluchten. Verstopt in auto’s, in luchtballonnen en kruipend door tunnels probeerden zij het Westen te bereiken. Indrukwekkend!
14. Stilstaan bij het Holocaustmonument
Een kaal plein met alleen maar grijze blokken beton. Het Holocaustmonument tussen de Brandenburger Tor en Potsdamer Platz is een plek om even stil te houden. Hier herdenkt Berlijn de joden die tijdens de Tweede Oorlog werden vermoord.
De grijze blokken hebben een hoogte tussen de 20 centimeter en 4,70 meter. Wanneer je er tussendoor dwaalt voel je je klein. Wat de betekenis van de blokken is, is nooit door de kunstenaar bekend gemaakt. Die kun je er zelf aan geven.
Onder het Holocaustmonument is het documentatiecentrum over de Holocaust. Hier wordt de systematische moordstroom op de joden tussen 1933 en 1945 uiteengezet.
Het Holocaustmonument ligt Cora-Berliner Strasse 1, tussen de Brandenburger Tor en Potsdamer Platz in het hart van Berlijn. Het is gratis te bezoeken.
15. Bezoek het Joods museum
Misschien wel het indrukwekkendste museum van de stad, dat is het Joods Museum. De geschiedenis start hier zo’n 2.000 jaar geleden en laat de ontwikkeling van de Joodse cultuur en tradities zien. Natuurlijk is er veel aandacht voor Tweede Wereldoorlog en de Holocaust.
De indrukwekkendste plek is de Holocausttoren en de Memory Void, waar je over 10.000 gezichten loopt die symbool staan voor Joodse mensen die slachtoffer zijn van geweld.
Het Joods Museum in Berlijn is het grootste Joodse museum in Europa. Je vindt het aan de Lindenstrasse 9-14.
16. Gedenkstätte Hohenschönhausen: Rondkijken in een Stasi-gevangenis
Niemand was veilig voor de Stasi in de DDR. Werd je als inwoner van Oost-Berlijn verdacht van activiteiten tegen de staat, dan werd je midden in de nacht opgepakt en naar de Stasi gevangenis Hohenschönhausen gebracht.
Hohenschönhausen was een geheime gevangenis. Niemand die het kende. Je werd er verhoord, (subtiel) gemarteld en tijdenlang gevangengezet. Wij bezochten de gevangenis, dat tegenwoordig Gedenkstätte Hohenschönhausen heet, en kregen een rondleiding van een oud-gevangene. Heel interessant en erg indrukwekkend!
17. Berliner Unterwelten: Dwalen door de bunkers onder Berlijn
Diep onder Berlijn bevindt zich nog een andere wereld, de wereld van de bunkers. Bij Berliner Unterwelten kun je een aantal ervan bezoeken. En dat is een verrassende belevenis.
Want wist je dat een van de metrostations in Berlijn eigenlijk tegelijkertijd een atoombunker is? En hoe werden al die mensen opgevangen bij een eventuele aanval? Ontdek het zelf tijdens super interessante een rondleiding.
18. Tempelhof: Wandelen door een uitgestorven vliegveld
Berlin-Tempelhof was het vliegveld van de luchtbrug waarmee Berlijn werd bevoorraad tijdens de Koude Oorlog. Het is ook een van de nazibouwwerken die nog in de stad te vinden zijn. In 2008 sloot het vliegveld de deuren. Tegenwoordig zijn de start- en landingsbanen onderdeel van een enorm stadspark.
Daarnaast worden er ook rondleidingen door de voormalige hallen van het vliegveld aangeboden. Hier leer je alles over het rijke verleden van Tempelhof. Ontdek de hangars, bunkers en de schuilkelders. Is het mooi? Mwoah, als je van de schoonheid van lelijkheid houdt, als je brutalisme houdt. Indrukwekkend is het zeker.
19. Kippenvel krijgen in concentratiekamp Sachsenhausen
Iets ten noorden van Berlijn ligt het voormalige concentratiekamp Sachsenhausen. Hier werden joden, zigeuners, politieke tegenstanders, homoseksuelen en Jehova Getuigen opgesloten en kapot gemaakt door de nazis.
Van het kamp zijn enkele onderdelen in tact gebleven, ondanks dat de nazis probeerden het kamp te vernietigen aan het eind van de oorlog. Indrukwekkend zijn de cellen, de palen waaraan gestrafte gevangenen aan werden opgehangen en de baan waar gevangenen materialen moesten testen voor het Duitse leger. Denk aan schoenen die enkele maten te groot of juist te klein waren.
Bij het crematorium, waar duizenden dode gevangenen werden gecremeerd, staan je de haren recht op de armen.
Gedenkstätte und Museum Sachsenhausen is gevestigd aan de Strasse der nationen 22 in Oranienburg.
20. Misselijk worden in het Haus der Wannsee Conference
Het Haus der Wannsee Conference is de plek waar de nazi’s in 1942 bijeen kwamen om de uitroeiing van het joodse volk te plannen. Hier kwamen hoge nazi’s min of meer tot het besluit om joden te gaan vergassen, hoewel enkelen ervoor pleitten om de joden massaal te stereliseren.
In het Haus der Wannsee Conference is tegenwoordig een permanente tentoonstelling over hoe de nazi’s de joden wilden uitroeien. De originele documenten zijn hier te bezichtigen, er zijn films over de jodenvervolging en foto’s over de getto’s waarin de joden moesten leven.
Het museum is gevestigd aan de Am grosen wannsee 56-58 in Berlijn.
21. Naziterreur ontdekken in Topographie des Terrors
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was op deze plek een van de meest gevreesde plekken gevestigd van Berlijn, het Gestapohoofdkwartier. Op de plaats hiervan staat tegenwoordig het museum Topographie de Terrors, dat de gruwelijkheden van de van de Gestapo, SS en SD laat zien.
Een deel van de kelders van het Gestapogebouw zijn bewaard gebleven en kun je zien. Binnen in het gebouw zijn vooral zwartwit foto’s te zien, die een indringend beeld geven van de naziterreur vanaf het moment dat de partij aan de macht kwam.
Topographie des Terrors is gevestigd aan de Niederkircherstrasse 8.
22. Juichen tijdens een wedstrijd van Union Berlin
FC Union Berlin is samen met Sankt Pauli de cultclub van Duitsland. In de afgelopen jaren is de club uitgegroeid tot een stabiele subtopper.
De sfeer tijdens de wedstrijden van Union in stadion An der Alten Försterei is ongekend. 90 minuten lang zingt het publiek zich de longen uit het lijf, vanaf het moment dat het clublied gezongen door Nina Hagen door het stadion schalt.
Stadion An der Alten Försterei is ook een pareltje. Wilde Union in 2008 de 3. Liga spelen, dan moest het stadion een upgrade krijgen. Maar er was geen geld. Daarop staken de supporters de handen uit de mouwen om het stadion deels zelf te renoveren.
Het resultaat is geweldig. Driekwart van het stadion bestaat uit staanplaatsen. Alleen de hoofdtribune, die van buiten op een fabriek lijkt, heeft zitplaatsen.
23. Ontdek het Olympia Stadion
Het is de plek waar de nazi’s de Olympische Spelen van 1936 organiseerden, waar Jesse Owens vier keer goud pakte. Tegenwoordig is het Olympia Stadion de thuishaven van Hertha BSC, worden er grote atletiekevenementen gehouden en treden bekende artiesten er op.
Hou je niet van sport, maar wel van architectuur, dan verdient dit stadion ook een bezoek. Het ligt deels in een kuil en het deel dat zichtbaar is, is deels ontworpen door nazi-architect Albert Speer. Ondanks meerdere verbouwingen, heeft het stadion de klassieke uitstraling behouden.
Heb je de kans, maak dan een rondleiding door het stadion en ontdek hoe oud en nieuw hier in elkaar overgaan.
Het Olympia Stadion is gevestigd aan de Olympischer Platz 3.
24. Bezoek een wedstrijd van Hertha BSC
Hou je van voetbal en speelt Hertha BSC een thuiswedstrijd? Ervaar dan de sfeer van de Bundesliga en de Duitse fancultuur. Hertha BSC speelt zijn thuiswedstrijden in het immense Olympia Stadion, dat alleen bij topwedstrijden uitverkocht is.
Hertha is de club van West-Berlijn, opgericht in 1892. Sinds de invoering van de Bundesliga in 1963, heeft het in de jaren 70 altijd op het hoogste niveau gespeeld. Tijdens de jaren 80 en 90 kende de club moeilijk jaren, maar sinds 1998 speelt de club (op 2 degradaties na) altijd in de Bundesliga.
De mooiste wedstrijd van het seizoen? Dat is zonder twijfel de stadsderby tegen Union Berlin. Heb je de kans, dan moet je deze wedstrijd bezoeken.
25. Verrassend leuk: naar een ijshockeywedstrijd van Eisbären Berlin
Bijna 20.000 toeschouwers zitten elke thuiswedstrijd altijd dicht op elkaar gepakt in de Mercedes Benz Arena voor Eisbären Berlin. Dit is de ijshockeyclub van de stad. Wedstrijden van een van Duitslands meest succesvolle ijshockeyclub zijn twee uur lang entertainment.
In de DDR was ijshockey een grote sport, hoewel de competitie slechts twee teams kende, Dynamo Berlin en Dynamo Weisswasser. Na de hereniging kreeg Dynamo een nieuwe naam, Eisbären Berlin. Nog altijd wordt de club als een Ost-club gezien en schalt het DY-NA-MO van tribunes.
26. Topbasketbal kijken: Alba Berlin
Avondje entertainment en topbasketbal? Dan moet je naar Alba Berlin. De club is een van beste clubs in Duitsland en Europa. De thuiswedstrijden worden op dezelfde plek gespeeld als waar EIsbären Berlin zijn thuiswedstrijden speelt, in de Mercedes Benz Arena.
Duitsland staat bekend om zijn sterke basketbalcompetitie. Met meer dan 11 nationale titels sinds de oprichting in 1991, is Alba bijzonder succesvol. De wedstrijden worden zowel door de weeks als in het weekend gespeeld.
27. Kunst op de Muur bekijken: East Side Gallery
Een herinnering aan de Muur en tegelijkertijd een gratis openlucht museum. Dat is de East Side Gallery, met een afstand van 1.316 meter het langste stuk van de Berlijnse Muur dat nog in tact is. Je vindt het aan de Mühlenstrasse, vlakbij U-Bahnstation Warschauerstrasse.
Na de val van de Muur werden 118 kunstenaars gevraagd om hun visie op vrijheid te schilderen op dit stuk Muur. Nog altijd staan de schilderwerken erop. De bekendste is ongetwijfeld de kus tussen d Oost-Duitse president Honnecker en de Sovjet president Brezjnev, ook wel de Broederkus genoemd.
28. Zwerven door Tiergarten
In het hart van Berlijn ligt de groene long van de stad: Tiergarten. Klinkt als dierentuin, maar dat is het niet. Het was vroeger het jachtdomein van de keurvorst, tegenwoordig kom je er dagelijks duizenden Berlijners tegen die hier ontspannen.
Mooie groene weides worden afgewisseld door bossen en beekjes met romantische bruggetjes. Dit is de plek waar Berlijn aan hardlopen doet, waar kinderen leren fietsen. Bekende plekken in dit enorme stadspark zijn de Brandenburger Tor aan de rand van het park, Schloss Bellevue, de Siegessäule, de Berliner Zoo en het Russische monument.
Dat Russische monument is lomp groot, wat je van een Sovjet monument mag verwachten. Bovenop een galerij met enorme zuilen staat een enorme Russische soldaat. Het is een eerbetoon aan de ongeveer 80.000 Sovjetsoldaten die omkwamen bij de strijd om Berlijn aan het eind van de Tweede Wereldoorlog.
29. Ontdek Berlijn in een Trabant
Ooit stond Oost-Berlijn er vol mee, Trabantjes. Nu kun je zelf deze cultauto uitproberen en ondertussen Berlijn ontdekken tijdens een Trabant-safari door de stad. In een kleine optocht rij je achter een gids aan langs de historische plekken in de stad, terwijl hij via de radio je alles vertelt over de plekken die je onderweg tegenkomt.
Ondertussen pruttelt jouw Trabi tevreden en snort hij lekker als je gas geeft. De tocht duurt een uur en 15 minuten. Onderweg passeer je delen van de Berlijnse Muur, Berliner Dom, Checkpoint Charlie en de Brandenburger Tor.
Natuurlijk wordt er onderweg gestopt, zodat je legendarische foto’s kunt maken waar je de rest van je leven over blijft praten. Oh, en willen er meer mensen in de Trabant rijden? Geen probleem. Onderweg kun je wisselen van bestuurder!
30. Ontdek de werkwijze van de Stasi in het Stasi Museum
De Stasi, dat was de geheime dienst van de DDR. Niet om gevaren in de gaten te houden, maar vooral om de eigen burgers te bespioneren en af te luisteren. Deze bizarre wereld komt tot leven in het Stasi Museum.
Het museum is gevestigd in Haus 1, onderdeel van het vroegere Stasi hoofdkwartier aan de Normannenstrasse. Ontdek hoe de Stasi ontstond, hoe het de Oost-Duitse inwoners bespioneerde en hoe de werkkamer van de directeur van de Stasi Erich Mielke eruit zag. Want die kamer is in tact gebleven.
31. Terug in de tijd in het Tränenpalast
Tränenpalast, de naam is net zo treurig als de plek. Dit is de oude grensovergang tussen Oost- en West-Berlijn op Bahnhof Friedrichstrasse. Hier hield de wereld op voor de Oost-Berlijners, konden zij nog net afscheid nemen als familie uit het Westen weer terugkeerde naar huis. Hier werden heel wat tranen geplengd, terwijl Stasi-agenten en VoPo’s iedereen in de gaten hielden.
Het Tränenpalast veranderde na het vallen van de Muur in een nachtclub, maar is inmiddels helemaal in de oude staat teruggebracht. Nu is het een museum waar je de geschiedenis van bouw van de Muur tot de val ervan kunt zien.
Ontdek de treurige verhalen die zich hier afspeelden. Voel hoe het was om je paspoort langdurig te laten controleren en voel de wanhoop van vluchtelingen.
Het Tränenpalast is gevestigd aan de Reichtstagufer 17.
32. Wandelen over de mooiste straat van Berlijn: Karl-Marx-Allee
Tot 1990 was de Karl-Marx-Allee de straat met allure in Oost-Berlijn. Tegenwoordig voel je hier nog de geest van de DDR. Voor mij is dit de indrukwekkendste straat van de stad.
Langs de 2 kilometer lange verkeersader staan de mooiste appartementen van Oost-Berlijn, gebouwd voor de hoge heren. Daarnaast staan er nog enkele fantastische overblijfselen uit de DDR, zoals de Kino International, bisocoop Cosmos, Café Moskau en de Frankfurter Tor.
33. Kino International: Bezoek een DDR-bios
Een van de mooiste DDR-gebouwen die nog in tact is, is het Kino International aan de Karl-Marx-Allee. Deze bioscoop werd gebouwd in de jaren ‘60 en was de plek voor premières. Niet alleen de buitenkant van het gebouw heeft zijn uitstraling behouden, ook de binnenkant is nog altijd in DDR-stijl met veel hout.
Nog altijd worden hier films vertoond. Westerse films, dat dan weer wel, en natuurlijk nagesynchroniseerd. Maar wil je de DDR beleven, dan moet je zeker een bezoekje aan Kino International brengen. Of er gewoon even langs lopen wanneer je door de Karl-Marx-Allee wandelt.
Overigens, voor de liefhebbers. Aan de overkant van de straat staat het fameuze Café Moskau. Nog zo’n pareltje uit de DDR-tijd.
34. Wandelen over Unter den Linden
Zeg je Berlijn, dan zeg je flaneren over Unter den Linden. Dit is een van de bekendste lanen van de stad. En zeker in de lente, zomer en herfst is het hier prachtig wandelen.
Unter den Linden begint bij de Brandenburger Tor en loopt door tot de Schlossbrücke. Het is een drukke verkeersader met in het midden een wandelgebied. Ooit reden de Pruisische koningen en Duitse keizers hierover om hun pracht en praal te tonen. Tegenwoordig is het de plek waar Berlijn graag wandelt.
Langs Unter den Linden staan enkele markante gebouwen, zoals de Russische ambassade, het Altes Palais, de Berliner Staatsoper, het Adlon hotel, Madame Tussauds en een standbeeld van Frederik de Grote te paard. ’s Avonds worden de bomen verlicht voor een sprookjesachtige uitstraling.
35. Rondvaart door Berlijn
Ontdek Berlijn ontspannen vanaf het water tijdens een rondvaart. Dwars door de stad loopt de rivier de Spree en langs het water staan tal van indrukwekkende bouwwerken. Vaar bijvoorbeeld langs de Reichstag, Haus der Kulturen der Welt, Schloss Bellevue, Siegessäule, Haubtbahnhof, Berliner Dom en het Museuminsel.
Onderweg wordt je door een audioguide bijgepraat over de geschiedenis van de stad en de gebouwen die je passeert.
Ook leuk is een merentocht over der meren aan de rand van de stad of paleistour over het water in Potsdam.
36. Fietstour langs de highlights van Berlijn
Vergeet die Hop On bus en de rondvaart, jij wilt Berlijn liever op een actievere manier bekijken. Bijvoorbeeld op de fiets. Boek een fietstour langs de highlights de in de Duitse hoofdstad en de verborgen schatten.
In 3 tot 4 uur tijd neemt een gids je mee op safari door de stad. Fiets over de Gendarmenmarkt, door Tiergarten, langs de Spree, onder de Brandenburger Tor door en je stopt bij het Holocaust Monument. Checkpoint Charlie, restanten van de Berlijnse Muur en alle plekken die Berlijn zo uniek maken.
Of kies jij voor een fietstocht langs de overblijfselen van de grens tussen Oost- en West-Berlijn? Ontdek wat er nog te zien is van voormalige grensovergangen zoals de Bornholmer Strasse en de Friedrichstrasse en vindt de laatste wachttorens van de stad.
37. Griezelen in Berlin Dungeon
Hou je van een beetje spanning en horror? Dan moet je Berlin Dungeon bezoeken. Dit is een levend spookhuis waarin zich 800 jaar geschiedenis afspeelt. Ontdek wie de grote stadsbrand van 1380 aanstak, dwaal door de straten waar de pest heerst en misschien word jij wel voor het gerecht gesleept vanwege hekserij…
38. Uitstapje naar Potsdam
Wil je de drukte van Berlijn even ontvluchten? Naast Berlijn ligt Potsdam, een stad vol paleizen en wereldberoemd door het het Schloss Sanssouci. Maar Potsdam is meer dan dat. Het heeft een mooie barokke binnenstad en in het Holländische Viertel vind je nog een stukje Nederland.
En wist je dat Potsdam zijn eigen Brandenburger Tor heeft? Daarnaast heeft het nog drie historische stadspoorten, een schitterende Alte Markt en het Neues Palais is indrukwekkend.
Met de S7 reis je vanuit Berlijn eenvoudig met het openbaar vervoer naar Potsdam. Wil je zoveel mogelijk hoogtepunten in de stad bekijken op een dag? Neem dan de Hop On Hop Off bus.
39. Bezoek zomerpaleis Sanssouci met zijn uitgebreide paleistuin
Het is waarschijnlijk het bekendste paleis van Duitsland, Schloss Sanssouci in Potsdam. Frederik II liet het zomerpaleis bouwen om te ontvluchten aan zijn vrouw. Hier leefde hij zonder zorgen (sans soucci).
Het paleis is een en al pracht en praal, maar niet bijzonder groot. Er hangen in de Bildergalerie wel verschillende werken van beroemde schilders.
Beroemd zijn de paleistuinen met de wijngaard die zich uitstrekt voor het paleis. Dit is slechts een klein deel van het park, dat in totaal bijna 300 hectare groot is. Zwerf hier doorheen en geniet van alle pracht en praal. Ontdek onderweg onder meer het Nieuwe Paleis en het Chinese theehuis.
40. Maak een uitstapje naar het Spreewald
Berlijn, veel stadser krijg je het niet. Maar een uur ten zuidoosten van de stad begin het Spreewald. In dit enorme bos stroomt de Spree met heel veel kleine vertakkingen. Eeuwenlang kon de natuur hier zijn gang gaan in dit veengebied.
Tegenwoordig kun je delen van het gebied ontdekken met een boot of kano. Natuurlijk kun je er ook uren lopen over de wandelpaden. Onderweg kom je door oude dorpjes waar je heerlijk op een terrasje kunt zitten. Een aanrader!
41. Dagje zwemmen in Tropical Islands: grootste overdekte zwemparadijs ter wereld
Waan je in de tropen in zwemparadijs Tropical Islands. In een oude zeppelinfabriek in Krausnitz is in 2004 een overdekt tropisch zwemparadijs aangelegd. Hier kun je zwemmen in de Zuidzee, ontspannen op het strand, avonturen beleven in de wildwaterbaan en glijden van de enorme glijbanen.
Tropical Islands is heel bijzonder. Binnenin de loods (360 meter x 210 meter groot) is een heel tropisch regenwoud aangelegd met 600 verschillende planten. Hier leven onder meer flamingo’s, fazanten, schildpadden, drakenvissen en verschillende vlindersoorten.
Bij mooi weer kun je ook naar buiten, waar het complex nog veel groter is. Vind je een dag Tropical Islands te kort? Er is een compleet vakantiepark bij.
42. Tijdreizen door het Berlijn van de jaren ‘80
Stap in een tijdmachine en reis terug naar de jaren ’80, de tijd dat Berlijn nog gesplitst werd door de Berlijnse Muur. Je krijgt een VR-bril op je hoofd en maakt op deze manier een virtuele reis naar het verleden.
Je gaat terug naar de Berlijnse Muur en beleefd hoe het leven was aan de zowel de westzijde als aan de oostzijde. Jij kiest je gids die jou meeneemt op een tijdreis. Ook als je een bril draagt, is deze virtuele tour door het Berlijn van de jaren ’80 mogelijk.
43. Bezoek de Berliner Dom
Sierlijk staat hij in al zijn schoonheid te pronken op Museuminsel, de Berliner Dom. Dit is de grootste, indrukwekkendste en belangrijkste kerk in Berlijn. Het bouwwerk is gebouwd in Neo-Renaissancestijl.
De buitenkant van de Berliner Dom is indrukwekkend met al zijn details. Blikvangers zijn de vier torens en de bijna 100 meter hoge koepel met bovenop een gouden kruis. Van binnen is de kerk ook rijk gedecoreerd. Hier ligt onder meer de crypte van de Hohenzollernfamilie, een geslacht dat vele Pruisische koningenvoortbracht.
Hou je van kerken, dan is de Berliner Dom een must see. Heb je niet zoveel met kerken? Dan kunnen wij toch bezoek aanraden. Ga naar binnen en laat je betoveren door de schoonheid.
44. Dromen in Schloss Charlottenburg
Aan de westzijde van Berlijn ligt het Schloss Charlottenburg met zijn uitgebreide paleistuinen. Eind 17e eeuw werd dit zomerpaleis gebouwd en is het grootste paleis in Berlijn. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het slot grotendeels verwoest, mar is daarna schitterend gerestaureerd.
Van de buitenkant is het een en al pracht en praal. Maar ook van binnen is het paleis een plaatje, met grote zalen met veel bladgoud. De tuinen zijn een paradijs. Lange lanen, strak gemaaide grasvelden en kleurrijke bloembedden. Waar de paden in de omgeving van het kasteel strak zijn aangelegd, veranderen de tuinen verder naar achter in een heerlijk stadspark.
Misschien is dit wel het mooiste plekje van Berlijn. Overigens kun je hier ook concerten bezoeken Berlijns residentieorkest, eventueel met een diner erbij.
45. Kerstmarkten Berlijn bezoeken
Van eind november tot eind december verandert Berlijn in een prachtige kerststad. Op meer dan 100 verschillende plekken worden kerstmarkten opgebouwd. Kleintjes, groten, maar allemaal even gezellig.
De kerstmarkt op de prachtige Gendarmenmarkt staat bekend als een van de mooiste kerstmarkten in Europa. Dat heeft alles te maken met het schitterende decor van historische gebouwen. Maar ook de kerstmarkten bij de Gedächtniskirche, op Alexanderplatz, bij Schloss Charlottenburg en Potsdamer Platz zijn wereldberoemd.
Kraampjes vol met houten speelgoed, kaarsen, mutsen, handschoenen en kerstballen worden afgewisseld door kramen met bier, Glühwein en eten. Hier kun je uren lang rondstruinen en genieten van de gezelligheid die de Duitsers elk jaar weer creëren.
46. Bezoek de Gendarmenmarkt
Het mooiste plein van Berlijn is de Gendarmenmarkt. Dat heeft alles te maken met de schitterende gebouwen rondom het plein. De Französischer Dom, de Deutscher Dom en het Konzerthaus zorgen ervoor dat je je hier even enkele eeuwen terug in de tijd voelt.
De Gendarmenmarkt ontstond eind 17e eeuw in het plaatsje Friedrichstadt, dat later door Berlijn werd opgeslokt. Eind 18e eeuw had het regiment Gens d’Armes hier zijn kazerne.
47. Duik in de spionage in het Spionnenmuseum
Hoe gaan spionnen te werk? Ontdek dit in het Duits Spionnenmuseum. In dit interactieve museum wordt een blik geworden op de geschiedenis van spionage, maar ook zeker wordt er gekeken naar het heden.
Kun jij geheime codes ontcijferen? Sluip je door een ruimte vol laserstralen zonder ze te raken? Of hack je favoriete website en kraak je eigen wachtwoord. Interessant? Zeker! Net als de collectie spionagematerialen, zoals een enigmamachine, CIA-camera’s en de ontdekking van Q uit de James Bond-films.
Het Duits Spionnenmuseum is gevestigd aan de Leipzigerplatz 9.
48. Beklim de Siegessäule
Midden in Tiergarten staat de Siegessäule letterlijk te shinen. Wanneer zonlicht op de gouden Victoria valt, door de Berlijners liefkozend Goldelse genoemd, dan straalt het letterlijk.
De bijna 67 meter hoge erezuil werd in 1873 onthuld als eerbetoon aan de Pruisische overwinning op Denemarken. In eerste instantie stond de zuil voor de Reichstag, maar in 1938 verhuisden de nazi’s het naar de huidige plek midden in Tiergarten.
Van een afstand lijkt de zuil nog niet zo groot, maar je kunt hem zelfs beklimmen. Met een 285 treden tellende trap kun je helemaal tot bovenaan lopen, van waar je een prachtig uitzicht hebt over het grootste park van Berlijn.
49. Uit eten in Berlijn
Duitsers zijn levensgenieters. Dat zie je ook zeker terug in Berlijn. De stad puilt uit van de restaurants en cafés. Rond toeristische plekken betaal je relatief veel voor een maaltijd, kop koffie of een goed glas bier. Ga je iets meer achteraf, dan kun je zeer voordelig eten en drinken.
Berlijn is een vrij goedkope stad om te leven. Er zijn restaurants uit alle windstreken. Houd je van de Turkse keuken, dan moet je zeker een bezoek brengen aan de wijk Kreuzberg.
50. Uitgaan in Berlijn
Het is even zoeken, maar Berlijn heeft een geweldig clubleven! En het mooiste? De stad kent geen sluitingstijden. Hier kun je nachtenlang doorhalen! De meeste clubs vind je in het voormalige Oosten, in de wijken Mitte, Prenzlauer Berg en Friedrichshain-Kreuzberg. Bekende uitgaansplekken zijn de voormalige bierbrouwerij Kulturbrauerei, Kosmonaut, Watergate en Tresor.
Mijn favoriete plekken in Berlijn
Je hebt het ongetwijfeld in de gaten, maar ik ben een liefhebber van geschiedenis. Er is daarom geen andere stad die me zo fascineert. Twee van mijn ‘favoriete’ plekken in Berlijn zijn daarom de Gedenkstätte Hohenschönhausen, een voormalige geheime Stasi-gevangenis en Berliner Unterwelten. Kies voor een rondleiding door de gevangenis, en je zult diep onder de indruk zijn. Net als bij Berliner Unterwelten. Hier kun je de bunkers onder Berlijn ontdekken.
Een andere plek waar ik graag kom is de Karl-Marx-Allee, de voormalige paradestraat van de DDR. De bouw van de panden hier zijn typische DDR-praalpanden. Hier voel je de gure sfeer van de jaren ’60 tot en met ’80 nog, als je alle moderne Mercedessen uit het straatbeeld wegdenkt.
Nog een plek waar ik heel graag kom, is het stadion An der Alten Försterei, waar Union Berlin zijn thuiswedstrijden speelt. Dit is voetbal zoals voetbal moet worden beleefd. Rauw, puur en vol passie. Wat een prachtige club!
Reizen in Berlijn
Berlijn is een ietwat vreemde stad qua opbouw. Het kent niet een echt stadscentrum waar je alle winkels vindt. Je zou denken dat een stad die enkele tientallen jaren was opgesplitst in twee delen, ook aan twee zijden een centrum zou hebben.
Voor West-Berlijn zou je kunnen zeggen dat dit de Kurfurstendamm is, voor het Oosten is dat meer de Alexanderplatz. Maar verwacht hier niet teveel van. Dat heeft alles te maken met de historie van de stad. Berlijn is een verzameling aan kleine steden en elke wijk kent zo zijn eigen min of meer centrum.
Tegelijkertijd zorgt het er ook voor dat Berlijn uitgestrekt is en dat de bezienswaardigheden over een vrij grote afstand verspreid zijn. Maar het fijne aan de Duitse hoofdstad is het goede openbaar vervoernetwerk.
Vrijwel alle bezienswaardigheden tijdens een stedentrip naar Berlijn zijn via de S-Bahn (tram) en de U-Bahn (metro) eenvoudig te bezoeken. Ze liggen vrijwel allemaal in de zones A en B. Een dagticket voor deze zones kost nog geen tien euro en hiermee mag je van al het openbaar vervoer gebruik maken. Het openbaar vervoer rijdt van ‘s ochtends vroeg tot in de nacht.
Met de Berlin WelcomeCard kun je tijdens je verblijf in de hoofdstad onbeperkt reizen met het openbaar vervoer. Bovendien krijg je met de kaart korting op veel bezienswaardigheden.
Reizen naar Berlijn
Vanuit Nederland is reizen naar Berlijn eenvoudig in een dag te doen. Met de auto is het vanaf Utrecht zo’n 7 uur rijden. Maar voor een stedentrip naar Berlijn is de stad ook uitstekend per trein bereikbaar. Boek je enkele maanden van te voren je ticket, dan kun je voor enkele tientjes reizen.
Daarnaast kun je in anderhalf uur van Schiphol naar Berlijn vliegen. Wil je voordelig reizen? Dan neem je de Flixbus, die vanuit verschillende plekken in Nederland voor enkele tientjes naar de Duitse hoofdstad rijdt.
Lees ook: Met de trein naar Berlijn – snel, goedkoop en comfortabel
Overnachten in Berlijn
Ga je een stedentrip maken naar Berlijn? Wij hebben heel goede ervaringen met hotel Pullman Berlin Schweizerhof. Dit is een uitstekend 4 sterren hotel met fijne bedden, een uitgebreid ontbijt en het ligt midden in het hart van de stad.
Hotels in Berlijn (vanaf 19 euro)
Ben je geinteresseerd in street art en wil je de meer alternatieve kant van Berlijn zien? Expeditie Aardbol heeft hierover een mooie blog geschreven.
Hoofdfoto: visitBerlin/Wolfgang Scholvien
Dit artikel bevat mogelijk affiliate links. Mocht je beslissen om iets te boeken op de website van een van onze partners, dan ontvangen wij een kleine vergoeding. Daar merk je helemaal niets van en je betaalt geen cent extra. Op deze manier kunnen wij gratis en zonder reclame-uitingen tips blijven geven over de mooiste en interessantste plekken in Oost-Europa.
