Eeuwenlang was het één stad, het Poolse Zgorzelec en het Duitse Görlitz. Maar na afloop van de Tweede Wereldoorlog werd de rivier de Neisse de grens tussen de twee landen. Een rivier die deze twee steden nu letterlijk splijt.
Hoewel, letterlijk? Sinds Polen deel uitmaakt van de Europese Unie kun je eigenlijk weer spreken van één stad. Je wandelt eenvoudig over de Johannes Paulus II Stadtbrücke of de Oude Stadsbrug van Zgorzelec naar Görlitz en andersom. Tegelijkertijd zijn het ook slechts de enige bruggen die deze gedeelde stad met elkaar verbindt.
Maar niks geen douane, helemaal geen grenswachten. Eigenlijk is alles in Zgorzelec/Görlitz weer hetzelfde zoals het eeuwenlang was. Bijna hetzelfde. Het grote verschil: aan de ene kant van de rivier de Neisse wordt Pools gesproken, aan de andere kant Duits.
Goedkoop overnachten in Zgorzelec
Bizarre geschiedenis van Zgorzelec
Zgorzelec bestaat eigenlijk pas sinds 1945. Maar de geschiedenis van de plaats gaat veel verder terug in de tijd. In het jaar 1071 wordt voor het eerst over de plek Goreliz geschreven. Het plaatsje groeit en in 1215 krijgt het stadsrechten.
Door de eeuwen heen behoort het tot Polen, wordt het onderdeel van Bohemen en komt het in handen van Saksen. Het is belangrijke plaats voor de handel met landen in de omgeving.
Na de Tweede Wereldoorlog wordt Zgorzelec Pools, Görlitz blijft Duits. Alles Duitsers worden de Neisse overgejaagd, naar het Duitse deel van de stad. Daarvoor in de plek komen er Polen te wonen, maar ook duizenden Griekse vluchtelingen. Er komen Griekse scholen, een Grieks bejaardentehuis en zelfs een Griekse fabriek.
Klein stukje Griekenland
Veel van de Grieken keren uiteindelijk terug naar hun eigen land, maar een klein deel blijft. Die Griekse invloeden zijn nog steeds zichtbaar. Zo staat er sinds 2002 een Grieks Orthodoxe kerk in Zgorzelec en wordt er sinds 1999 een Grieks songfestival gehouden in de stad.
De Johannes Paulus II Stadtbrücke verbindt tegenwoordig beide delen van de stad weer, maar dat was jarenlang niet het geval. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog werden de vele bruggen in de stad opgeblazen en de communisten hebben ze nooit hersteld. De Stadtbrücke is daarom ook een symbool voor een nieuwe tijd. Op politiek niveau wordt er tegenwoordig nauw samengewerkt en er is een gezamenlijke buslijn, die je van Polen naar Duitsland of andersom kan brengen.
Bezienswaardigheden in Zgorzelec
De geschiedenis van Zgorzelec komt duidelijk terug in de bezienswaardigheden in de stad. Wij zetten ze voor je op een rij.
Miejski Dom Kultury (Cultuurhuis)
Het Miejski Dom Kultury is het schitterende cultuurhuis in Zgorzelec. Gebouwd tussen 1898 en 1902, is het een nagedachtenis aan twee keizers die in 1888 stierven, Willem I en Frederik III. Het bouwwerk met zijn 42 meter hoge koepel straalt grandeur uit.
Tegenwoordig is het een kunstgalerie en de thuisbasis van verschillende muziek-, dans- en theatergroepen. Ook is er een bioscoop in gevestigd.
Historische parken van Zgorzelec
Rondom Miejski Dom Kultury liggen de prachtige parken van Zgorzelec. Dit complex is aangelegd tussen 1870 en 1930. In het midden ligt een mooie vijver en er is in de communistische tijd een amfitheater aangelegd. Wanneer het mooi weer is trekken veel inwoners van de stad erop uit en brengen hier hun tijd door.
Griekse Boulevard (Bulwar Grecki)
Na de Tweede Wereldoorlog vluchtten veel Griekse communisten naar Polen. Zij komen onder meer in Zgorzelec te wonen en daar zijn nog steeds herinneringen aan. Zoals de Bulwar Grecki, die langs de rivier de Neisse loopt. De boulevard is parkachtig aangelegd en je kunt er heerlijk wandelen. Ondertussen heb je een mooi uitzicht op de Duitse zijde van de rivier, de stad Görlitz.
Muzeum Łużyckie
Het Muzeum Łużyckie is een museum over de regio OberLausitz, in het Pools Łużyckie genoemd. In het museum is er aandacht voor de geschiedenis, cultuur en het dagelijks leven van de inwoners van het Poolse deel van Oberlausitz en in het bijzonder Zgorzelec.
Oude graanmolen
Aan de rivier de Neisse staat een oude graanloods. Niet erg charmant als je er naar kijkt, maar het gebouw kent een lange geschiedenis. Al in 1273 stond hier een driewielige molen. Het water van de rivier zorgde ervoor dat de molen draaide en het graan kon worden gemalen. Later werd het een volmolen waarin leerlooiers werkten.
Tegenwoordig is in de oude molen het restaurant Piwnica Staromiejska gevestigd. De grote lelijke muur van het graanpakhuis is veranderd in het een kunstwerk.
Oorlogsbegraafplaats Poolse 2e leger
Aan de rand van Zgorzelec vind je een van de grootste militaire begraafplaatsen van Polen. Hier liggen de graven 3.420 soldaten van het Poolse 2e Leger, dat in april 1945 de Neisse overtrok en de nazi’s uit Bautzen verjoeg. De enorme rijen van kruizen zijn erg indrukwekkend.
Monument krijgsgevangenkamp Stalag VIII-A
Iets ten zuiden van Zgorzelec ligt een monument ter herinnering aan het krijgsgevangenkamp Stalag VIII-A. De nazi’s bouwden het kamp in de jaren 30, toen Zgorzelec nog Duits was, als een soort van vakantiekamp voor de Hitlerjugend. Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd het een krijgsgevangenkamp.
In Stalag VIII-A werden in eerste instantie Poolse soldaten opgesloten. Er was plek voor 15.000 gevangenen. In de jaren daarna werden er meer en meer geallieerden gevangenen opgesloten. Op het hoogtepunt zaten er 47.328 krijgsgevangenen. Zo’n 12.000 Sovjet-soldaten kwamen er om het leven. Alles gebouwen werden na de oorlog gesloopt.
Uitstapje naar Görlitz
Ben je in Zgorzelec? Maak dan ook zeker een uitstapje naar Görlitz. Deze stad telt tussen de 3.000 en 4.000 monumenten en wordt gezien als de mooiste stad van Duitsland. De klassieke uitstraling heeft ervoor gezorgd dat er in Görlitz tal van bekende films zijn opgenomen, zoals The Grand Budapest Hotel en Quinten Tanrantino’s oorlogsfilm Inglourious Basterds.
Andere mooie steden in de buurt
Naast Görlitz telt de regio Oberlausitz nog enkele mooie steden, zoals Bautzen. Deze stad van de torens heeft een prachtig middeleeuws centrum. Daarnaast was hier in de DDR-tijd een beruchte Stasi-gevangenis gevestigd. Tegenwoordig is dit een indrukwekkend museum.
Iets verder naar het zuiden, op het drielandenpunt Duitsland-Polen-Tsjechië, ligt het stadje Zittau. De afgelopen jaren is deze plaats prachtig hersteld. Tegenwoordig heeft het een erg sfeervol centrum.
Hotels in Zgorzelec
Wil je overnachten in Zgorzelec? De stad telt verschillende hotels en appartementen tegen scherpe prijzen. Wij kunnen het Pałac Łagów aanbevelen. Dit schitterende hotel ligt net buiten de stad, midden in de natuur. Bovendien heeft het een eigen restaurant. Het eten is hier goed en niet duur.
Goedkoop overnachten in Zgorzelec
Ontdek onze vakantiehuizen in de Poolse regio Silezië
Dit artikel bevat affiliate links. Mocht je beslissen om iets te boeken op de website van een van onze partners, dan ontvangen wij een kleine vergoeding. Daar merk je helemaal niets van en je betaalt geen cent extra. Op deze manier kunnen wij gratis en zonder reclame-uitingen tips blijven geven over de mooiste en interessantste plekken in Oost-Europa.
