Diep in het zuidoosten van Tsjechië ligt een bijzondere stad: Zlín. Niet omdat het zo oud is, niet omdat het zo mooi is, wel omdat het uniek is. Uniek door de moderne stedenbouw. Veel woonblokken lijken precies op de prachtige Bata fabrieken en kantoren in de stad en dat is geen toeval.
Rode woonblokken steken tussen groene bomen uit. Rechthoekig, een plat dak, allemaal dezelfde smalle ramen en dezelfde tuin. Of het nu een villa, een arbeiderswoning of een gezinshuis is. Erg creatief zijn de stedenbouwkundigen niet geweest. En toch, het heeft iets. Sterker, het is heel apart maar toch ook wel mooi!
Denk je: ‘Hé, ik heb hier wel eens van gehoord, maar ik weet niet meer precies waar?’ Tijdens Wie is de Mol in 2021 is Zlín een van de steden die de deelnemers bezoeken. Later daarover meer.
Vind voordelige hotels in Zlin
De opkomst van Zlín
Het huidige Zlín, gelegen in de regio Zuid-Moravië, is ruim honderd jaar oud. Maar de geschiedenis gaat zo’n 700 jaar terug in de tijd, als de plaats voor het eerst op papier wordt genoemd. In 1397 krijgt het stadsrechten. Maar een bruisende stad is het nooit. In 1894 wonen er slechts zo’n 3.000 mensen. Maar met de komst van de schoenenfabriek van Tomáš Baťa veranderen zaken snel.
Zlín behoort in die tijd nog tot het Oostenrijks-Hongaarse Rijk. Tomáš en Antonin Baťa openen in 1894 hun schoenenfabriek in het slapende stadje: Bata. En die Tomáš, dat blijkt een ziener te zijn. Hij weet als eerste een op industriële wijze een schoen van textiel te produceren.
De groei van het Bata concern
Bata wordt ook buiten de landsgrenzen steeds bekender. In Duitsland, op de Balkan en in het Midden-Oosten worden de schoenen al in 1909 verkocht. En Bata groeit. In 1917 werken er 5.000 medewerkers voor het bedrijf. Sinds 1922 kent het ook al een winkel in Amsterdam.
Met de groei van de fabriek groeit ook Zlín. Bat’a laat complete wijken bouwen voor zijn medewerkers. De architectuur is functioneel. De woningen zijn eenvoudig te bouwen. Ze bestaan uit gewapend beton en rode bakstenen. De ramen hebben opvallende metalen kozijnen. Het is er uitstekend leven voor de medewerkers.
Sowieso hebben de medewerkers van Bata het goed. Ze worden beter betaald dan bij concurrenten en delen mee in de winst van het bedrijf. Daarmee loopt Tomáš Baťa ver vooruit in zijn tijd. Net als met zijn visie om het personeel te verbieden om te roken en alcohol te drinken. En wie een zittend beroep heeft, wordt geadviseerd om veel groente en fruit te eten.
Autobanden, vliegtuigen en fietsen
Bata breidt ook buiten Tsjechoslowakije uit. Er worden vestigingen gebouwd in verschillende Europese landen, in de Verenigde Staten, Canada, Brazilië en India. Tomáš Baťa komt uiteindelijk in 1932 op 56-jarige leeftijd om het leven bij een vliegtuigcrash, als hij bij slecht weer naar een fabriek in aanbouw in Zurich wil vliegen.
Bata wordt opgevolgd door zijn zoon Thomas Bata. Nog zo’n visionair. Naast schoenen begint hij ook met de productie van autobanden, vliegtuigen, fietsen en machines. Maar met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, komen er scheuren in het concern. Na de oorlog wordt de Tsjechische tak genationaliseerd. Een nieuwe schoenentak wordt geopend in Canada en deze tak bestaat nog altijd.
Wie is de Mol in Zlín
Kom je tegenwoordig in Zlín, dan is de aanwezigheid van Tomáš Baťa nog heel erg voelbaar. De man is zelf uitgeroepen tot de grootste Tsjech van de 21e eeuw.
Hoe tof is het als het Nederlandse tv-programma Wie is de Mol begin 2021 Zlín aandoet. De anonieme stad wordt ineens een bekendheid in ons land. De deelnemers van Wie is de Mol moeten abseilen van de 77,5 meter hoge Building 21, de eerste wolkenkrabber in Tsjechië en het administratief centrum van Bata. En ze bezoeken een voormalige fabriek, waar tegenwoordig een museum is gevestigd. Het grappig is dat Tomáš Baťa zijn werkkamer in een lift had.
Wat kun je zelf bezoeken in Zlín?
Net als de deelnemers van Wie is de Mol kun jij ook Zlín ontdekken. Helaas, abseilen van Building 21 is daar niet bij. Maar er zijn genoeg toffe plekken die ja absoluut in deze stad moet zien!
1. Building 21
Tussen 1936 en 1938 wordt Building 21 gebouwd in Zlín, het hoofdkwartier van Bata. Met zijn 77,5 meter hoogte, is het op dat moment het hoogste gebouw in Europa en de eerste wolkenkrabber in Tsjechië. Antonín Baťa vestigt zijn kantoor hier in… een lift. En die kun je nog altijd bezoeken.
Tegenwoordig politiek bestuur van de regio Zlín gevestigd in Building 21. Maar het gebouw is een absolute must see. Bekijk Baťa’s liftkantoor, dat destijds al voorzien was van airco. En ga naar het dak van het gebouw, waar je een fantastisch uitzicht over de stad met zijn rode baksteen huizen hebt.
Adres: třída Tomáše Bati 21 in Zlín
2. Schoenenmuseum van Zlín
De rijke geschiedenis van de Bata schoenen komt terug in het Schoenenmuseum van Zlín. Ontdek hoe Bata zijn schoenen ontwikkelde en maakte tussen 1884 en 1945. Maar ook de algemene ontwikkeling van de schoen komt terug. Zo is er een exemplaar te zien uit de 16e eeuw.
Ook leuk zijn is de unieke collectie met bijzondere schoenen uit de hele wereld. Een van de meest aparte exemplaren is een schoen uit Australië, gemaakt van de veren van een emoe en mensenhaar…
Adres: Vavrečkova 7040 in Zlín
3. Wandel door de stad
Als je dan toch in Zlín bent, wandel dan ook eens door de straten van deze stad. Verbaas is over de architectuur, over de bijzondere woningen, kantoren en fabrieken. Sinds 2001 is er ook een universiteit gevestigd in de stad, de Tomáš Baťa Universiteit. Dat maakt Zlín tot een leuke stad die bruist.
Wat is er nog meer te doen?
Zlín is meer dan alleen schoenen. In de stad valt meer te bekijken en ook de natuur rondom de stad is prachtig.
4. Zlín Salon
In gebouw 14 op het Bata bedrijventerrein is de Zlín Salon gevestigd. Een kunstgalerie met klassieke en avant-garde kunst.
Adres: Vavrečkova 7040
14|15 BAŤŮV INSTITUT
5. Kuuroord Luhačovice
Iets ten zuiden van Zlín ligt de Luhačovice. Dit is een van de grootste kuuroorden in Tsjechië. De geneeskrachtige bronnen zouden goed zijn voor de behandelingen aandoeningen aan luchtwegen, het spijsverteringskanaal, diabetes mellitus en spieren. Maar je kunt hier natuurlijk ook helemaal tot rust komen in de baden en op de massagetafels.
Het plaatsje ligt in de uitlopers van de Witte Karpaten, een prachtig heuvelachtig gebied met mooie bossen. Luhačovice ziet er prachtig uit. Mooie groenen tuinen en parken, fonteinen en bronnen waar je water kunt tappen en de historische gebouwen zijn er prachtig. In Luhačovice liggen enkele geweldige hotels.
6. Wandelen in de bergen van Pustevny
Ooit woonden er kluizenaars in het gebied rondom Pustevny, ver van de bewoonde wereld. Tegenwoordig is het gebied in de Beskiden populair als wandellocatie en in de winter kun je er skiën.
Kleurrijke houten huisjes, bergen tot ruim 1.000 meter en talloze wandelpaden, dit is een heerlijk uitstapje als je van natuur houdt. Loop door de bossen, of neem de originele uit 1940 die je naar de top naar een van de bergtoppen rond het plaatsje. Wandel naar de top van de Radhošť, voor een prachtig uitzicht of ga nog iets verder en wandel naar 1.207 meter hoge Čertův mlýn.
7. Aartsbisschoppelijk paleis van Kroměříž
Het aartsbisschoppelijk paleis van Kroměříž is een plaatje. Het paleis en de prachtige tuinen zijn zo goed bewaard gebleven, dat het tegenwoordig op de Werelderfgoedlijst staat.
Bezoek het barokke paleis en verbaas je over de rijkdom en geniet van de schoonheid van de tuin. Vanuit de 34 meter hoge toren heb je een geweldig uitzicht over het stadje. Beroemd is de fotogalerij met werken van Titiaan, Van Dyck en Cranach de Oude.
8. De slivovice (en het kasteel) van Vizovice
Omringd door heuvels ligt de prachtige plaats Vizovice. Aan de rand van de stad ligt een schitterend barok kasteel met een prachtige tuin. De tuin is een combinatie van de strakke Franse stijl en de landelijke Engelse stijl. Bij het kasteel is een klein museum over de productie van slivovice, een sterke brandewijn. De geschiedenis gaat 400 jaar terug in de tijd. Leuk om te bezoeken!
En voor slivovice moet je ook zeker de destilleerderij van Rudolf Jelínek bezoeken. Krijg een rondleiding door de stokerij en proef dit goedje ook zeker eens.
9. Openluchtmuseum Rožnov pod Radhoštěm
Ontdek hoe de mensen in de 18e en 19e eeuw leefden in Centraal-Europa in het Wallachijse museum in Rožnov pod Radhoštěm. Dit is het oudste openluchtmuseum van Centraal-Europa en heeft nog ruim 100 originele bouwwerken.
In het dorpje zijn nog een molen, zagerij en smederij waarin nog echt wordt gewerkt. Tussen de bezoekers lopen kippen en er staan koeien. OP de akkers rondom het museumdorpje wordt het graan nog net zo geoogst als 200 jaar geleden.
Zuid-Moravië
Ga je op vakantie naar Zuid-Moravië? De regio is groot en heeft veel te bieden. Denk aan de Moravische Karst, een bijzondere grotten. Of het Cultuurlandschap Lednice-Valtice, ook wel de grootste tuin van Europa genoemd.
Ook zijn er in deze zuidelijke streek vele mooie steden. Zo vinden Tsjechen de stad Brno haast leuker dan de hoofdstad Praag. Maar ook een historische stad als Znojmo is zeer de moeite waard en het middeleeuwse Mikulov vind ik tot de 8 mooiste steden in Tsjechië behoren.
Overnachten in de Regio Zlín
De regio Zlín is vrij onbekend, maar bestaat uit mooie bossen, bergen, historische dorpjes en er zijn enkele prachtige kastelen. En natuurlijk is er de bijzondere plek Zlín zelf. Het is een prachtige regio om op vakantie te gaan.
Op onze site bieden wij verschillende vakantiehuizen aan in de regio Zuid-Moravië. Van een modern vakantie huis met zwembad tot groepsaccomodaties. Of laat jezelf in de watten leggen in een van deze hotels in Zlín. Bij ons vind je het uitgebreidste aanbod.
Ook zijn er verschillende campings in Zuid-Moravië. Overigens hebben wij de 10 beste campings van Tsjechië voor jou op een rij gezet.
Ontdek onze vakantiehuizen in Zuid-Moravië
Lees ook:
Dit artikel over Zlin bevat affiliate links. Mocht je beslissen om iets te boeken op de website van een van onze partners, dan ontvangen wij een kleine vergoeding. Daar merk je helemaal niets van en je betaalt geen cent extra. Op deze manier kunnen wij gratis en zonder reclame-uitingen tips blijven geven over de mooiste en interessantste plekken in Oost-Europa.
