Oneindig groene bossen, rotsen, bergmeertjes en schitterende historische steden. In het hart van Duitsland, op zo’n vijf uur rijden van Utrecht, ligt het Harz gebergte. In de lente, zomer en herfst de plek voor urenlange wandelingen of fietstochten, in de winter de plek waar je kunt langlaufen en skiën. Wij laten je kennismaken met de mooiste plekken en bezienswaardigheden in de Harz.
Met een hoogste bergtop van 1141 meter, de Brocken, is de Harz een middelgebergte dat je het gevoel geeft dat je echt in de bergen bent. Haarspeldbochten, rotspaden, uitzichtpunten waar je kilometers ver kunt kijken, het is er prachtig. Een gebied waar je heerlijk kunt ontspannen, maar ook een zeer sportieve vakantie kunt beleven.
Daarnaast ben je als liefhebber van cultuur ben je in de Harz helemaal op zijn plek. Hier vind je maar liefst drie Unesco Werelderfgoederen. De historische binnenstad van Quedlinburg, de oude binnenstad van Goslar in combinatie met de Rammelsbergmijn en de Luthergedenkplaatsen in de stad Eisleben.
En activiteiten? Die zijn er meer dan genoeg. Dit is de plek voor een weekend, week of of misschien wel twee weken vakantie, op een van de vele campings, in een vakantiehuisje of op een van de mooie vakantieparken.
De Harz: Een en al natuurschoon
Tussen Seesen in het westen en Eisleben in het oosten strekt de Harz zich uit over een afstand van zo’n 110 kilometer. Van boven naar beneden is het gebied zo’n 30 tot 40 kilometer lang. In het hart van het gebied, ten zuiden van de stad Bad Harzburg, liggen de hoogste toppen.
Kliffen, diepe dalen, hoge toppen, talloze riviertjes, watervallen, bergmeertjes en oneindige groene bossen. Zo’n 5.000 diersoorten leven hier. De opvallendste is de lynx. Deze wilde kat was uitgestorven in de Harz, maar is in het jaar 2000 opnieuw uitgezet en doet het goed. Maar de kans is klein dat je hem ziet. Ook de auerhoen was uitgestorven, maar is opnieuw uitgezet.
Andere bijzondere dieren die leven in de Harz zijn onder meer zwarte ooievaar, zwarte specht ruigpootuil en de dwerguil. Grotere dieren die er ook leven zijn het wilde wijn, edelhert en de Europese moeflon.
Nationaal Park Harz
Laat de natuur de natuur zijn. Dat is het motto in het National Park Harz. Hier vind je daarom ruige natuur, waar je heerlijk op wandelpaden kunt wandelen en over fietspaden kunt ATB’en.
In 1990 werd in de voormalige DDR, in de deelstaat Saksen-Anhalt, het Nationaal Park Hochharz opgericht. Vier jaar later volgde het Nationaal Park Harz in Nedersaksen. Sinds 2016 zijn ze samengevoegd en is er een groot Nationaal Park Harz.
In het park mag de natuur zijn gang gaan. Bossen worden niet onderhouden, moerassen mogen hun gang gaan en riviertjes meanderen door het landschap. Het resultaat is een oerlandschap waar bijvoorbeeld de lynx zich helemaal thuisvoelt.
Maak lange wandelingen en geniet van de wilde natuur. Onderweg zul je bijna geen andere mensen tegenkomen, maar hoor je vooral vogels fluiten en bomen en struiken ritselen in de wind.
Het letterlijke hoogtepunt van het Nationaal Park Harz is Brocken, de 1141 meter hoge bergpiek. Hier vind je een van de bezoekerscentra in het gebied. Daarnaast zijn er centra in In de bezoekerscentra in Torfhaus, Sankt Andreasberg, Schierke en Ilsenburg. Hier wordt meer informatie over het landschap gegeven. Daarnaast worden er groepswandelingen met rangers aangeboden.
Brocken
Brocken is de mythische berg midden in het Nationaal Park Harz. Een kale reus van 1141 meter hoog en daarmee de hoogste berg in Noord-Duitsland. Vanaf de top heb je een geweldig uitzicht over het hele gebergte. Bij perfecte omstandigheden zou je zelfs de Dom van Maagdenburg moeten kunnen zien.
Ten tijde van de Duitse deling lag de top van de Brocken in de DDR en mochten ‘normale’ mensen hier niet komen. De geheime dienst Stasi had hier een spionagenest van gemaakt. Met de meest moderne apparatuur werd het telefoonverkeer afgeluisterd.
De wachttorens en soldaten zijn verdwenen, maar bovenop de kale berg is nog altijd een weerstation aanwezig, net als een televisietoren. En gelukkig kun je de berg weer ouderwets vanuit het plaatsje Schierke beklimmen via een 5,5 kilometer lang wandelpad. Let op, dit is voor geoefende wandelaars. Vind je het te zwaar? Tussen Wernigerode en Brocken ligt de Brockenbahn, een historische stoomlocomotief die je tot dichtbij de top brengt.
Wandelroutes
De Harz ligt vol met schitterende wandelroutes. Vanuit elk plaatsje worden op bordjes routes aangegeven, die via kleurtekens heel makkelijk te volgen zijn. Korte routes en lange routes, eenvoudige en moeilijkere paden.
Wandel naar de rots Ottofels vanuit Wernigerode, naar de Ziegenkopf bij Blankenburg of de Rabenklippe bij Bad Harzburg. Maar er zijn meer mooie rotsformaties, zoals de Feuersteinklippe bij Schierke en de Ilsestein bij Ilsenburg.
Wil je er een wandelvakantie van maken? Er zijn ook meerdere meerdaagse wandelroutes in de Harz, zoals Harzer-Hexen-Stieg, de Selketal-Stieg, de Harzer Grenzweg en de Karstwanderweg Südharz.
Ontdek de mooiste wandelroutes in de Harz
MTB-routes
Met een mountainbike is fantastisch fietsen in de Harz. Er zijn vele routes, maar ook speciale bike parks. Pak de auto naar een van de dorpjes, huur een ATB en volg een van de vele goed aangegeven routes.
De Volksbank Arena Harz biedt het grootste aantal MTB-routes aan. Vanuit 31 plaatsen kun je beginnen aan een van de 74 routes met een totale lengte van 2.300 kilometer en 50.000 hoogtemeters.
Alle 74 Volksbank Arena Harz MTB-routes
Cultuur in de Harz
Drie steden die de Unesco Werelderfgoedstatus hebben, kastelen, mijnen, kloosters en de resten van het IJzeren Gordijn. Naast schitterende natuur heeft de Harz ook veel cultuur te bieden.
Quedlinburg
Vergeet even de auto’s, moderne kleding en mobiele telefoons. Voor je het weet heb je in de stad Quedlinburg het gevoel dat je terug bent in de middeleeuwen. De ruim 1.000 jaar oude historische binnenstad is een verzameling aan ruim 2.000 van de mooiste vakwerkhuizen. De Unesco heeft de de binnenstad daarom op de Werelderfgoedlijst gezet.
Naast de binnenstad behoren ook het kasteel op de kasteelheuvel, de St. Servatiuskerk, de Wipertikerk de overblijfselen van Marienklooster tot het werelderfgoed. Wandel rond en geniet van al het moois dat deze stad te bieden heeft.
Goslar
De ruim 1.000 jaar oude stad Goslar is een echte mijnbouwstad met een schitterende binnenstad. Smalle straatjes met vakwerkhuizen, een van de mooiste stadspleinen van Duitsland en schitterende panden waar vroeger de notabelen van de stad woonden.
Goslar heeft samen met de Rammelsbergmijnen en het Oberharz mijnbouw-watermanagementsysteem bij de mijn de Unesco Werelderfgoedstatus. In de stad staat het Keizerspalts. Dit is het grootste en best bewaarde gebouwd uit de 11e eeuw in Duitsland. Maar ook het 15e-eeuwse raadhuis, de historische kerken en de 16e-eeuwse stadspoort Breite Tor mogen er zijn.
Rammelsbergmijnen
Iets ten zuiden van Goslar liggen de Rammelsbergmijnen. De geschiedenis van de Rammelsbergmijnen gaat ruim 1.000 jaar terug. Sinds die tijd wordt er al zilvererts gewonnen op deze plek.
In de Rammelsbergmijnen ontdek je hoe het leven er van een mijnwerker uit ziet. Bekijk de ertsverwerkingsinstallatie, zie waar de mijnwerkers zich omkleden en ga met een mijntreintje de mijngangen in.
Oberharz mijnbouw-watermanagementsysteem
Tegenwoordig zijn ze vrijwel opgenomen in het landschap, de vijvers en kanalen van het Oberharz mijnbouw-watermanagementsysteem. Dit ingenieuze systeem was sinds de middeleeuwen de belangrijkste energiebron bij de winning van zilvererts.
107 vijvers zijn overgebleven, net als 310 kilometer aan kanalen en 30 kilometer ondergronds riolering. Een bizar groot netwerk! Een deel ervan is nog in werking. Ontdek in de mijnen, op de wandelpaden in het gebied en in het Walkenried klooster hoe dit systeem werkte.
Eisleben
De stad Eisleben is de derde stad in de Harz die de Unesco Werelderfgoedstatus heeft. En dat heeft alles te maken met zijn bijnaam Lutherstadt. Eisleben is de plek waar de protestantse theoloog en reformator Maarten Luther ter wereld kwam en overleed.
De Luther gedenkplaatsen staan sinds 1996 op de Werelderfgoedlijst. In het geboortehuis van Luther wordt stilgestaan bij zijn jaren als kind totdat hij reformator werd. Het sterfhuis van Luther is de plek waar stil wordt gestaan bij de afkomst van de theoloog, de vroomheid tijdens de middeleeuwen en de laatste dagen van de man. Tot slot is er het huis van de ouders van Martin Luther, waar je een inkijk krijgt in het dagelijks leven van de reformator en zijn familie.
Via de Lutherweg Eisleben zijn de gebouwen verbonden. De route leidt door de stad, die net als Quedlinburg en Goslar een erg mooie binnenstad heeft met een schitterend plein.
Wernigerode
In de noordelijke heuvels van de Harz ligt midden tussen de groene bossen Wernigerode. Waar Goslar en Quedlinburg internationaal bekendheid genieten dankzij de werelderfgoedstatus, doet de historische binnenstad van Wernigerode weinig onder aan de binnensteden van die steden.
Het centrum van de stad staat vol met schitterende vakwerkhuizen. Hoogtepunt is het schitterende raadhuis, dat vermoedelijk in de 13e eeuw is gebouwd. Helaas heeft een grote brand in 1847 ervoor gezorgd dat een deel van de binnenstad in vlammen opging. Maar daar is niets van terug te zien.
Opvallend is het kasteel van Wernigerode, dat boven de stad uittorent, dat uit het begin van de 12e eeuw stamt. Tegenwoordig is het een museum, waarin de zo’n 50 kamers in de stijl van de Duitse adel zijn ingericht.
Bad Harzburg
Bad Harzburg is het kuuroord in het Harz gebergte, waar tal van attracties zijn. Op 840 meter diepte wordt geneeskrachtig zout water gewonnen dat de gezondheid bevordert. Ontspan hier in de wellnessruimtes, ga wandelen in de bossen en adem de pure lucht van het gebied in.
Vanaf de Burgberg wandel je zo het Nationaal Park Harz in over een van de in totaal 900 kilometer aan wandelpaden. Bezoek het boomkroonpad, stap in de uit 1929 stammende Brugberg-kabelbaan en suis tussen de bomen door naar beneden met de BaumSchebeBahn.
Burg Regenstein
Ten noorden van Blankenburg staan bovenop een 300 meter hoge rots de resten van wat ooit de burcht Regenstein is geweest. Een berucht kasteel dat ooit eigendom was van de roofgraaf Albert van Regenstein II.
De burcht kun je tegenwoordig bezoeken. Opvallend zijn de verschillende rotskamers. In sommige daarvan zijn tentoonstellingen te zien over historische vondsten die bij het kasteel zijn gedaan. Bovendien heb je vanaf de bovenkant van Burg Regenstein een mooi uitzicht.
Walkenried klooster
Aan de rand van het stadjes Walkenried staan de resten van het voormalige klooster Walkenried. Je krijgt onmiddellijk een idee hoe belangrijk dit cisterciënzerklooster in de middeleeuwen moet zijn geweest. Tegenwoordig is het Cisterciënzer Museum Walkenried Klooster er gevestigd.
De gotische kerk is door de eeuwen heen helaas grotendeels verandert in een ruïne, maar het klooster is nog grotendeels intact. Loop bijvoorbeeld door de kloostergang met zijn mooie zuilen, of bezoek het lavatorium en de kapittelzaal.
Activiteiten in de Harz
De natuur is imposant, de steden indrukwekkend. Welkom in de Harz. Maar ook als je zin hebt in wat actie, dan ben je hier op de juiste plek. Bezoek een van de vele grotten, stap in een historische stoomtrein, loop over de langste hangbrug ter wereld of ga voor de adrenalinekick tijdens het zomerrodelen.
Ben je hier met het gezin? Ook voor kinderen is er veel te doen. Van een wildpark tot een sprookjespark of zelfs een echt western dorp. Ontdek de mogelijkheden hier.
Titan-RT: 458 meter lange hangbrug
Heb je geen last van hoogtevrees? Hou je wel van een beetje uitdaging? Dan moet je eens over de hangbrug Titan-RT wandelen, met een lengte van 458 meter een van de langste hangbruggen ter wereld (de langste hangt in het Tsjechische Dolní Morava). Op een hoogte van zo’n 100 meter wandel je over het Rappbodetal. De hangbrug ligt tussen de plaatsen Hüttenrode en Wernigerode en valt goed te combineren met een wandeling in het gebied.
Ook de op een na langste hangbrug ter wereld hangt in de Harz. Dit is de Geierlay hangbrug over het groene dal van de Hünsruck, bij het dorp Mörsdorf. Met een lengte van 360 meter is hij ook enorm indrukwekkend!
Grotten in de Harz
Onder de grond bevind zich in de Harz nog een compleet andere wereld, de wereld van de (druipsteen)grotten. Verwonder je over de enorme stalactieten en stalagmieten en de verrassende schaduwen op de wanden wanneer je hier met een zaklamp op schijnt.
De bekendste grotten zijn de Hermannshöhle, de Baumannshöhle en de Sandhöhlen. De eerste twee zijn druipsteengrotten. Bijzonder aan de Baumannshöhle en Hermannshöhle is dat hier botten zijn gevonden van de uitgestorven prehistorische holenbeer. De Duitse filosoof Goethe heeft meerdere keren de Baumannshöhle bezocht.
De Sandhöhlen bij Blankenburg zijn als een lichte vlek in de bossen, zo groot als een voetbalveld. Ineens liggen ze daar vanuit het niets. Het is een stopplek voor veel wandelaars in het gebied. Al sinds de prehistorie zouden de rotsen worden gebruikt als een ontmoetingsplek.
Stoomtreinen / Brockenbahn
Romantisch tuffen er door het Harz gebergte nog stoomtreinen over drie smalspoorbanen. Boemel rustig door de natuur terwijl de stoomlocomotief grote stoomwolken uitbraakt. De bekendste is zonder twijfel de 19 kilometer lange Brockenbahn, het spoortracé dat je vanuit Drei Annen Hohne vlakbij de top van de Brocken, de hoogste berg in Noord-Duitsland afzet.
Daarnaast bestaan de Selketalbahn en de Harzquerbahn. De Selketalbahn is een spoorlijn van zo’n 43 kilometer tussen Gernrode en Mägdesprung. De Harzquerbahn brengt je over een afstand van zo’n 60 kilometer van Wernigerode en Nordhausen. In Talmühle kun je overstappen op de Selketalbahn.
Zomerrodelen
Laat de adrenaline door je lichaam gieren tijdens het zomerrodelen. In een slee op wielen suis je naar beneden over een parcours met kombochten of een metalen rail. Onderweg kun je snelheden halen die oplopen tot boven de 40 kilometer per uur. Dankzij een remstang bepaal je zelf hoe snel je gaat.
Een van de mooiste zomerrodelbanen in de Harz is die van Sankt Andreasberg. Andere rodelbanen vind je in Affenwald Strausberg, Hanenklee, Wippra, Thale, Goslar en Schierke.
Klimparken
Ben je meer van het klimmen en klauteren. Bezoek een van de Kletterwalden, de klimparken in de Harz. Balanseer over touwbruggen, swing van boomplateau naar boomplateau en roetsj van de kabelbaan naar beneden.
De parken zijn geschikt voor kinderen van 5 tot 85 jaar. Iedereen kan op zijn eigen niveau klauteren. De mooiste klimparken vind je onder meer in Blankenburg, Thale, Sankt Andreasberg, Ilsenburg, Sondershausen en Bad Harzburg.
Wildpark Christianental – Wernigerode
Zin in een leuk uitje met de kinderen? Bezoek het Wildpark Christianental in Wernigerode. Hier leven onder andere de lynx, edelherten, damherten, moeflons en wilde zwijnen, maar ook kwartels, raven, zangvogels, patrijzen en auerhoenen. Allemaal dieren die in de Harz in het wild leven.
Imposant zijn de enorme sequoia bomen, die hier al in de 18e eeuw zijn geplant.
Miniatuurpark Wernigerode
Bekijk in een dag alle hoogtepunten in de Harz in het Miniatuurpark Wernigerode. Hier staan de Kaiserpfalz in Goslar, het kasteel van Wernigerode en de St Servatiuskerk van Quelinburg vlakbij elkaar. Een soort van Madurodam, maar dan van de Harz. Alles gemaakt op een schaal van 1 op 25. Natuurlijk ontbreken ook niet de stoomtreinen die door het landschap rijden.
Ben je uitgekeken in het miniatuurpark, dan is er genoeg om je verder te vermaken. Ontdek de mooie tuinen, de bijzondere kunst die hier te zien is of bezoek de speeltuin en het ponypark. Ook is er een minigolfbaan.
Sprookjespark Märchental
In het zuidwesten van de Harz vind je bij het plaatsje Bad Grund het spookjespark Märchental. Als kind ben ik er geweest en vond ik het leuk. Maar bijna dertig jaar later is er weinig veranderd. Ondanks het verouderde park, ga je er een leuke tijd beleven.
In verlichte kasten zijn bekende en minder bekende sprookjes te zien, waar we als kind allemaal ooit van hebben gehoord. Van Hans en Grietje tot Doornroosje. Voor de prijs hoe je het niet te laten.
Westernstad Pullman City Harz
Beleef het wilde westen in Pullman City Harz bij Hasselfelde. Cowboys, indianen, saloons en heel veel paarden. Hier word je getrakteerd op spectaculaire Western shows, kun je zelf goud zoeken en leer je in de verschillende musea over het leven in deze roerige westen van Amerika enkele eeuwen geleden.
Bezoek de nagebouwde indianenhuizen, het kantoor en de gevangenis van de sheriff, de smederij en de brandweer. Of ga zelf paardrijden, leer schieten met pijl en boog of vermaak je in de indoor speeltuin.
Winter in de Harz
Waar je in de lente en zomer en herfst heerlijk kunt wandelen en fietsen in de Harz, is het in de winter een echt wintersportgebied. Je vindt er skipisten en vooral veel langlaufloipes. Daarnaast zijn er vanaf eind november vele mooie kerstmarkten te bezoeken.
Ondanks dat het gebied een middelgebergte is, staat het bekend als een van de meest sneeuwzekere plekken van Duitsland.
Skiën in de Harz
In totaal ligt er in de Harz zo’n 35 kilometer aan skipistes. Het grootste skigebied is Wurmberg – Braunlage met ruim 13 kilometer piste. Hier vind je een hoogteverschil van ruim 400 meter en 7 skiliften ontsluiten het gebied.
Andere populaire plekken waar je kunt skiën zijn Bocksberg in Hahnenklee, Matthias-Schmidt-Berg – St Andreasberg en Sonnenberg in St Andreasberg.
Langlaufen in de Harz
De uitgestrekte bossen, de heuvels en de sneeuwzekerheid maken van de Harz een langlaufparadijs. In totaal ligt er ruim 500 kilometer aan loipes die dorpen met elkaar verbinden.
Het grootste langlaufgebied ligt bij Schierke met 40 kilometer aan loipes door het Nationaal Park Harz. Daarnaast zijn er talrijke loipes bij onder meer Altenau, Braunlage, Benneckenstein, Claustahl-Zellerfeld en St Andreasberg.
Kerstmarkten in de Harz
Duitsland is het land van de kerstmarkten. En misschien zijn die wel op zijn mooist in de Harz. De knusse stadjes met een hun vakwerkhuizen geven een geweldige sfeer aan die toch al zo gezellige kerstmarkten.
Denk aan steden als Quedlinburg, Goslar en Wernigerode, maar ook aan minder bekende plaatsen als Bad Sascha, Blankenburg, Thale en Osterode. Elke stadje in de Harz heeft vanaf eind november tot en met kerst een geweldige kerstmarkt.
Drink glühwein, eet een worst of kies voor de traditionele gebrande noten of tamme kastanjes. Koop hier je kerstinkopen of een extra warme muts en handschoenen. Maar bovenal, geniet van de tijd van het jaar in de sfeervolste plaatsjes in de Harz
Overnachten in de Harz
Ga je op vakantie naar de Harz? Wordt het een weekendje of misschien wel een week of langer? In dit prachtige gebied zijn talloze hotels en appartementen te vinden. Via onze site vind je de goedkoopste opties.
Kamperen in de Harz
Hou je van kamperen? Een van de leukste campings in de Harz is Knaus Campingpark Walkenried, een 4 sterrencamping aan de zuidkant van het middelgebergte. Deze camping ligt midden in de bossen, heeft een eigen overdekt zwembad, een restaurant en minigolf. Voor de kinderen zijn er speeltuinen en is er animatie. Een aanrader.
Knaus Campingpark Walkenried behoort tot de mooiste campings in Oost-Duitsland.
Vakantieparken in de Harz
Ga je voor iets meer comfort. Bezoek dan een van de vakantieparken in de Harz. Wij kunnen Landal Salztal Paradies aanraden, zeker als je met kinderen gaat. Hier vind je een groot overdekt zwemparadijs met een 100 meter lange bandenglijbaan.
Of kies voor het gezellige vakantiepark Hasseröder, dat ook midden in de natuur ligt en een eigen overdekt zwemparadijs heeft. Terwijl jullie genieten in de sauna, spelen de kinderen in het indoor speelparadijs. Of ga gezellig samen bowlen, kegelen of biljarten.
Leestip:
